SALITSIL KISLOTA, o oksibenzoy kislota,o karboksifenol, S7N6O3 — oddiy aromatik oksikislota, rangeiz kristall modda. Mol. m. 138,12. Suyuklanish t-rasi 159°, qaynash t-rasi 211°, Suvda oz, organik erituvchilarda yaxshi eriydi. Tabiatda glikozid sifatida keng tarqalgan. Salitsil kislotani spirtlar (fenollar) b-n qizdirib, Salitsil kislota efirlari olinadi. Anilin bilan reaksiyaga kirishganda salitsilanilid hosil boʻladi. Salitsil kislota sanoatda fenolni … Читать далее
LAKTOZA (lakt…) , sut qandi, S12N22OP — disaxaridlar guruhiga mansub uglevod, D – glyukoza va D – galaktozalar qoldiqlaridan hosil boʻlgan. Optik faol; mol. m. 342,3. Ona sutida — 5—8%, sigir sutida — 4—5% L. bor. L. — oq kristall modda, taʼmi shirin, suvda yaxshi eriydi. Kislotalar bilan gidrolizlanganda va laktaza taʼsirida glyukoza va galaktozata … Читать далее
OZARBAYJON (Azerbayjan), Ozar-bayjon Respublikasi (Azerbayjan Respublikasы) , — Zakavkazyening jan.-sharqiy qismida joylashgan davlat. Mayd. 86,6 ming km2. Aholisi 8,2 mln. kishi (2003). Poytaxti — Boku sh. Maʼmuriy jihatdan 61 tuman, 65 shahar, 122 shaharchaga boʻlinadi. Naxichevan Muxtor Respublikasi va Togʻli Qo-rabogʻ Ozarbayjon tarkibiga kiradi. Davlat tuzumi. Ozarbayjon — respublika. Davlat boshligʻi — prezident (2003-y. okt. … Читать далее
SEROTONIN, 50 ks i 3ra m inoetilindol, 5o ks itr i ptamin, C1() H12N2O — biologik faol modda. Mol. m. 176,21. Odam va hayvonlar qoni hamda toʻqimalarida bor. S. periferik nerv markazlari mediatori hamdir. Ilk bor 1947-y. da buka zardobidan ajratib olingan. Serotonin boʻshliqichlilar, mollyuskalar, boʻgimoyoklilar, suvda va qurukda yashovchilarning zaharida, shuningdek, oʻsimliklarda uchraydi. S … Читать далее
SOVUN — tarkibida 8 tadan 18 tagacha uglerod atomi boʻlgan yuqori molekulali yogʻ, naften va smola kislotalarining tuzlari (q. Karbon kislotalar). I. ch. da va roʻzgʻorda (tovar S.) S. deganda karbon kislotalarning suvda eriydigan tuzlariga yuvuvchi taʼsirga ega boʻlgan baʼzi moddalarning qoʻshilmasi tushuniladi. Bu aralashmalarning asosini toʻyingan va toʻyinmagan yogʻ kislotalari (stearin, palmitin, miristin, laurin … Читать далее
TETRAETIL QOʻRGʻOSHIN, (S2N5) 4R metallorganik birikma, uchuvchan, rangeiz suyukdik. Mol. m. 323,4. Kaynash trasi 195° (parchalanish bilan), zichligi 1652,4 kg/m3. T. q, sanoatda etil xloridga koʻrgoshinnatriy qotishmasi (10% ga yakum Na) ni taʼsir ettirib olinadi. Motor yonilgʻilariga antidetonator sifatida koʻshiladi. Juda zaharli. Пост Навигацияси
SELLYULOZA (frans. cellulose, lot. cellula — hujayra) angidro-Bglyukozalarning elementar zvenolaridan tuzilgan polisaxarid: (S6N5O5) l; poli-1,4 p-D-glyukopiranozil – D-glyukopironozadan iborat. Sellyuloza makromolekulalarida angidroglyukoza zvenolari bilan bir qatorda boshqa monosaxarid (geksozalar va pentozalar) hamda uron kislota boʻlishi mumkin. Sellyuloza, asosan, baʼzi oʻsimlik urugʻlari tukida, mas, chigit tukida (97—98%), yoyuchda (40—50%, quruq modda hisobida), kanop poya tolasi, oʻsimlik … Читать далее
QOʻRIQXONA — belgilangan qonunlarga muvofiq, davlat tomonidan ajratnlgan, alohida ilmiy yoki malaniy ahamiyatga ega boʻlgan (tipik yoki noyob landshaft, oʻsimliklar va hayvonot dunyosi, foydali qazilmalar va b.), tabiiy obyekt joylashgan yer (hudud) yoki suv kengliklari; i. t. va madaniy-maʼrifiy maqsadlar uchun uzoq mud-datga ajratilgan va toʻlaligicha xoʻjalik ishlaridan xoli tabiiy majmua. 20-a. ning 90-y. larida … Читать далее
SOLOMON OROLLARI (Solomon Islands) — Tinch okeanning jan. gʻarbiy qismida joylashgan davlat. Solomon o. larining jan. sharqiy qismini va yaqin atrofdagi SantaKrus va b. orollarni oʻz ichiga oladi. Mayd. 28,45 ming km2. Aholisi 495 ming kishi (2002). Poytaxti — Xoniara sh. Maʼmuriy jihatdan 4 okrugga bulinadi. Davlat tuzumi. Solomon Orollari — Buyuk Britaniya boshchiligidagi Hamdoʻstlik … Читать далее
TAMARAXONIM (taxallusi; asl ismi va familiyasi Tamara Artyomovna Petrosyan) [1906.16(29).3, hoz. Yangi Margʻilon shaharchasi — 1991.30.6, Toshkent] — qoʻshiqchi va raqkosa, baletmeyster, oʻzbek professional raksi asoschilaridan. Oʻzbekiston xalq artisti (1932). Moskva teatr texnikumida oʻqigan (1923—24). Yoshligidan sanʼatga qiziqqan: dastlab Margʻilon, Fargʻona ayollari orasida raqsga tushib, koʻshik aytgan. Yusufjon qiziq Shakarjonov, Usta Olim Komilovlardan oʻzbek raqs … Читать далее