BESHRABOT — qishloq, Navoiy viloyati Navbahor tumanы markazi (1983-y. dan). Navoiy sh. dan 24 km shim. gʻarbda. Navoiy t. y. stansiyasidan 28 km narida. Beshrabotdan Konimex arigʻi oqib oʻtadi. Aholisi 5000 kishiga yaqin (2000), asosan oʻzbeklar va qoraqalpoklar. Aholisi asosan q. x. (paxtachilik, chorvachilik, polizchilik va sabzavotchilik) bilan shugʻullanadi. Beshrabotda gʻisht z-di, marmarga ishlov berish … Читать далее
BENZOIL PEROKSID, S6N5SOOO— SOS6N5 — organik birikma. Mol. m. 242,23; rangeiz kristallar. Zichligi 1334 kg/m3, suyuqlanish t-rasi 106 — 108°. Suvda, spirtda yomon, atseton (15,7%), metiletilketon (16,0%), benzol (15,8%) va stirolda (12,5%) yaxshi eriydi. Qizdirilganda va ultrabinafsha nurlar taʼsirida portlab parchalanadi. Benzoil peroksid gidrolizlanganda benzoy kislota va benzoil gidroperoksid hosil boʻladi. Benzoil peroksid benzoil xloridga … Читать далее
GRAMM-MOLEKULA, molyar massa yoki mol — moddaning mol. m. ga son jihatdan teng qilib olingan grammlar hisobidagi miqdori. Mas, nitrat kislota HNO, ning bir gramm-molekulasi 63 g, chunki uning mol. m. 63 ga teng yoki suvning gramm-molekulasi 18 g, chunki uning mol. m. 18 ga teng. Texnikada G.-m. bilan bir katorda kilogramm-molekula (kmol), milligramm-molekula (millimol) … Читать далее
BARBITUR KISLOTA, malonilmochevina, C4O3H4N2 — organik birikma. Mol. m. 128,10; rangsiz kristall modda. Suyuqlanish t-rasi 248°. Sovuq suvda va etanolda yomon eriydi. Issiq suvda va efirda yaxshi eriydi. Barbitur kislota mochevinaga natriy alkogolyat ishtirokida malonat kislota yoki uning dietil-efirini taʼsir ettirib hosil qilinadi. Barbitur kislota riboflavin, piramidin, violurat va mochevina kislotalarini olishda ishlatiladi. Uning amino … Читать далее
BODOM KISLOTA, oksifenilsirka kislota, fenilglikol kislota, S6N5SN(ON) SOON tarkibida bitta asimmetrik atomi boʻlgan aromatik kislota. Mol. m. 152,14, B. k. ning ikki optik izomeri bor: qutblanish tekisligini chapga buruvchi L va qutblanish tekisligini oʻngga buruvchi D kislota. L B. k. achchiq bodom tarkibidagi amigdalinni gidrolizlab olinadi. D B. k. esa sambuningrin degan glikozid tarkibiga kiradi. … Читать далее
BENZIL XLORID (xlormetil benzol) , S6NSN2S1 — organik birikma. Mol. m. 126,59. Oʻtkir gʻidli rangsiz suyuqlik. Zichligi 1100 kg/ m3, suyuqlanish t-rasi — 39°, qaynash t-rasi 179°. Suvda erimaydi; spirt, xloroform va b. organik erituvchilarda yaxshi eriydi. Suv qoʻshib qizdirilganda sekin-asta gidrolizlanib, benzil spirt hosil qiladi. Nukleofil va elektrofil almashinish reaksiyalariga oson kirishadi. Kuchsiz oksidlovchilar … Читать далее
BRUTSELLYOZ, malta isitmasi, qora oqsoq — odam va hayvonlarda uchraydigan infeksion kasallik; B. ni brutsella bakteriyalari qoʻzgʻatadi, ular tashqi muhitda (suv, tuproq, teri va h. k.) bir necha oy saqlana oladi; dezinfeksiyalovchi vositalarda bir necha minutda nobud boʻladi. Brutsellalar kasal hayvonning suti, siydigi, goʻngi, tushgan bolasi bilan tashqariga chiqadi, ular shu hayvonning goʻshtida ham boʻladi. … Читать далее
GEKSOGEN, siklotrimetilentrinitritamin — C3H6N6O6 kuchli portlovchi modda. Urotropinnnnt nitro hosilasi. Mol. m. 222,126; rangli kristallar; suyuqlanish t-rasi 205° (ajralish b-n); zichligi 1816 kg/m3. Ishqalanish va zarb taʼsirida portlab ketadi. Suvda erimaydi; spirt, efir, benzol, toluol, xloroformda yomon, atseton, konsentrlangan nitrat va sir-ka kislotada yaxshi eriydi. Urotropinga konsentrlangan HNO3 yoki uning NH4NO3, SN3SOON yoxud (SN3SO)2O b-n … Читать далее
BENZOL, CfH6 — aromatnk uglevodorodlarning odliy vakilm. Mol. m. 78,11, rangsiz, tez yonuvchan. uchuvchan suyuqlik boʻlib, oʻziga xos hidi bor. Zichligi 879 kg/m3. Qayiash trasm 80, G. Yongapda is chiqadi. Benzol bugʻi havo b-n aralashganda portlovchi aralashma hosil boʻladi. Uglsvodorodlar va kupchilik organik erituvchilar bilan yaxshi aralashadi. Suvda erimaydi. Benzolni 1825-y. da ingliz olimi M. … Читать далее
BENZIDIN — (4,4-diaminodifenil), organik birikma, aromatik diamin. Mol. m. 184,23. Rangsiz yaltiroq kristallar. Havoda va yorugʻlik taʼsirida qorayadi. Suyuqlanish t-rasi 128°, qaynash t-rasi 401,7°. Suvda 0,4% (12°da), efirda 2,2% (15°da), etanolda 1,0% (80°da) eriydi. Karbon va mineral kislotalar bilan tuz hosil qiladi. Benzidinni birinchi marta N. N. Zimin gidrazobenzolni anorganik kislotalar b-n qizdirib olgan (1845). … Читать далее