MIRZAYEV Boborahim (1907 — Margʻilon — 1957) — xonanda (bariton), Oʻzbekiston xalq artista (1942). Moskva oʻzbek opera studiyasida oʻqigan (1936). Oʻzbek davlat konsert-etnografik ansamblida (1926—29), Oʻzbek davlat musiqali teatrida (1929—39), Navoiy teatrida (1939—49), Oʻzbek davlat filarmoniyasida (1949—55) yakkaxon xonanda. Dardli, hisʼhayajonlarga boy ovozi b-n tanilgan. Soʻz va ohang ravonligi, nola va krchirimlardan mo-xirona foydalanish Mirzayev … Читать далее
PROLIN, a-pirrolidinkarbon kislota, C2H9O2N — rangsiz kristall modda. Mol. m. 115,1, suvda yaxshi, spirtda oz eriydi. 3 ta stereoizomeri maʼlum: D, L va DL (suyuklanish t-rasi 205° dan 222° gacha). Prolin almashti-rib boʻladigan aminokislota; kishi organizmida glutamin kislotadan sin-tezlanadi. Sintetik Prolinni turli usulda olish mumkin. L – P. barcha oqsillar tarkibiga kiradi. Prolamin (boshoqli oʻsimliklar … Читать далее
XINOLIN, 2, 3 benzopirid i n , C9H7N — geterotsiklik birikma; oʻziga xos hidli rangsiz sutokdik. Mol. m. 129,15. Qaynash trasi 238°; suvda oz, spirt va efirda yaxshi eriydi. X. — kucheiz asos, kislotalar bilan tuzlar hosil qiladi. Toshkumir smolasida boʻladi. Sunʼiy yoʻl bilan ham olinadi. Oltingugurt, fosforni eritiщsa, aromatik kislotalarni dekarboksillashda va b. reaksiyalarda … Читать далее
FTOROPLASTLAR — tarkibida ftor boʻlgan plastmassalar. Ftor hosilali etilen gomopolimerlari va ularning boshqa ftor hosilali olefinlari; olefinlar, perftoralkilvinil efirlari bilan boʻlgan sopolimerlari. Politetraftoretilen va politriftorxloretilen katta ahamiyatga ega. Bu polimerlar oq rangli, kimyoviy jihatdan chidamli, issiq va sovuqqa bardoshli, yonmaydi. Politetraftoretilen [—SGʻ2 — SGʻ2—]„ mol. m. 5105—2106, zichligi 2,2 g/sm3 (20°da). Kimyoviy chidamliligi jihatdan platina, … Читать далее
POLIKARBONATLAR — karbonat kislota va digidroksibirikmalarning murakkab poliefirlari. Umumiy formulasi [—ORO—S (O)—]p, bu yerda R — aromatik yoki alifatik qoldiq. Bulardan eng muhim sanoat ahamiyatiga ega boʻlganlari aromatik Polikarbonatlar (makrolen, leksan, yupilon, penlayt, sinvet, polikarbonat); 2,2 – bis-(4gidroksife-nil) propan (bisfenol A) va bisfenol A bilan uning oʻrinbosarlari 3,3ʻ, 5,5ʻ — tetrabrom yoki 3,3ʻ, 5,5ʻ — … Читать далее
OTATURK (asl ismi Mustafo) , Mustafo Kamol, Kamol Posho (1881, Saloniki — 1938.10.11, Istanbul) — Turkiya Respublikasi asoschisi va birinchi prezidenti (1923—38), qarbiy sarkarda. Turkiyada familiya joriy qilingach, Buyuk millat majlisi tomonidan unga Otaturk familiyasi berilgan (1934). Turli harbiy maktablar va Istanbul Bosh shtab akademiyasini (1905) tugatgan. Shom (Suriya), Falastin, Sa-lonikida zobit sifatida harbiy xizmatni … Читать далее
KOREYa (koreyscha Choson — Tonggi tarovat) — Sharqiy Osiyodagi mamlakat. Asosan, Koreya ya. o. va uning materikka tutashgan qismida hamda 3,5 mingga yaqin orolda joylashgan. Koreyani sharkdan Yapon dengizi, gʻarbdan Sariq dengiz oʻrab olgan, jan. da Koreya boʻgʻozi uni Yaponiyadan ajratib turadi. Dengiz chegaralari 8,7 ming km. Shim. da Xitoy va Rossiya Federatsiyasi bilan chegaradosh. … Читать далее
TETRIL, 2, 4, 6trinitrofenilmetilnitramin C7H5N5Og — oq kristall modda; yorugʻda sargʻayadi. Mol. m. 287,15. Suyuqlanish trasi 129,45° (parchalanish bilan), qotish trasi 128,5°; zichligi 1730 kg/m3, suvda erimaydi. Aseton, benzol, dixloretan nitrat kislotada yaxshi, spirt va efirda qiyin eriydi, ikkilamchi portlovchi modda. Tetril oltingugurtli eritmalarni nitrolab olinadi. Detonatorlar — kapsulalar va portlatgichlarda ishlatiladi. Пост Навигацияси
TROMBIN — gidrolazalar sinfiga mansub ferment. Qon ivishida ishtirok etadigan muhim komponent. Trombin fibrinogenii fibrinta aylantiratsi. Qonda oʻzining yetilmagan shakli — protrombin holida uchraydi va protrombinaza (aktiv tromboplastin) ishtirokida faollashadi. Trombin kimyoviy jihatdan glikoproteid, mol. m. 40000. Tarkibida 5% ga yaqin uglevod bor. Donorlar qonidan olinadi. Kapillyarlardan va parenximatoz aʼzolardan kon ketganda Trombin eritmasidan foydalaniladi. … Читать далее
TRIPTAN — 2,2, 3trimetilbutan, pentametiletan, (SN3), (SSNSN3)2 — toʻyingan uglevodorod. Mol. m. 100,2. Rangsiz suyuklik, kamfora hidi keladi. Qaynash trasi 80,9°. Zichligi 690 kg/sm3 (20°da). Triptan baʼzi neftlarda, shuningdek, neftni qayta ishlashda benzin fraksiyasida uchraydi. Propilenga izobutan taʼsir ettirib olinadi. Oktan soni barcha uglevodorodlarnikidan yuqoriligi (130) tufayli benzinning navini oshirishda ishlatiladi. Пост Навигацияси