Tarjimai hol
Temuriylar davrining mashhur tarixchisi (1413–1482)
Uning to‘liq ismi Kamolliddin Abdu ar-Razzoq ibn Jaloliddin Ishoq Samarqandiydir. U Shohruh saroyida solnomachi bo‘lib xizmat qilgan. Tarixchining asl kelib chiqishi Samarqanddan, shundan u o‘zining taxallusiga ega bo‘lgan. Abdu ar-Razzoq Hirotda yashab, mas’ul saroy hukmdorlaridan sanalib, unga diplomatik munozaralar olib borish vazifasi topshirilgan. Xususan, 1442–1444 yillarda Temuriylar davlati elchisi sifatida Janubiy Hindistonga yo‘l oladi. U bu sayohatdan o‘ziga ajoyib kundalikni kashf etadi va yozuv qaydnomasi hayotining o‘chmas xotirasiga aylanadi.
Uning asosiy ilmiy ishi “Matla’ as-sa’dayn mujma al-bahrayn” (“Ikki tole’ yulduzining chiqish o‘rni va ikki dengizning qo‘shilishi”) — temuriylar davlatining asosiy manbasi. Yilnoma 1467 yildan 1471 yilgacha Hirotning shayxi bo’lgan davrida unga yozib qo’yildi. Bu erda tatar- mongo’l jahonning fath etilishi, Timur hayoti va fathlarining tarixi va Temuriylar tarixi 1304 yildan 1471 yilgacha bo’lgan voqealarni tasvirlaydi. Yilnoma 1969 yilda Toshkentda A.Urunbayev tomonidan o’zbek tilida nashr etilgan.
«Matla as-sa’dayn» qo‘lyozmasi dunyo bo‘ylab keng tarqalgan bo‘lib, ayni paytda turli davlatlarning kitob omborida saqlanadi. Ushbu asar bir necha marta boshqa tilllarga ham tarjima qilingan. O‘zbekiston mustaqilikka erishgach, «Matla’ as-sa’dayn» o‘zbek tilida chop etildi. Abdu ar-Razzoqning ushbu kundalik qo‘lyozmasi Janubiy Hindistonda turib Temuriylar davlati o‘rtasida diplomatik aloqalar o‘rnatilgani ajoyib xotira sifatida qoladi.