Жан-Поль САРТР (1905–1980) ЁПИҚ ЭШИК ОРТИДА

Бир пардали пьеса

Рус тилидан
Шаҳноза НАЗАРОВА
таржимаси

Жан-Поль Сартр – француз файласуфи, адиби. У Э.Гуссерлнинг феноменологияси ва М.Ҳайдеггернинг онтологиясини жуда чуқур ўрганди. Шу ўрганишлар натижасида кейинроқ ўзининг “даҳрий экзистенциализм” деб ном олган илмий-фалсафий таълимотини яратди. Иккинчи жаҳон уруши йилларида Францияда фашизмга қаршилик кўрсатиш ҳаракатларида фаол қатнашди. Унинг ижтимоий-сиёсий қарашларида либерал-демократик интилишлар ўта сўл радикализм билан чигал бир тарзда чатишиб кетганди. У дунёнинг илғор ижодкор зиёлиларини бирлаштириб, адолатли “учинчи йўл” топиш учун курашар, бутун ижодий кучларини шу ишга бағишларди. Унинг қарашлари ХХ аср ўрталарида Ғарбда авж олган нигилизмдан, исёнкорликдан холи эмасди. Ўзининг “Борлик ва ҳечлик” (1943), “Диалектик ақл танқиди” (1960) сингари йирик фалсафий-публицистик асарларида кўпроқ Шахс ахлоқи, бошқалардан, жамиятдан ажралиб, яккаланиб, умумга бегоналашиб қолган, ёлғизликка гирифтор одамлар, уларнинг мураккаблик ва чигалликларга тўла “мен”и устида назариялар, таълимотлар ишлаб чиқди, романлари, қиссалари, ҳикоялари, публицистик асарларида бадиий таҳлил қилди. Жамиятга, очиқ оламга “бегоналик”, “яккаланиш”, ёлғизликнинг асосларини озодлик ва инсонпарварлик ғоялари оқимларида ёритди. Адиб 1964 йилда Нобель мукофоти билан тақдирланди, аммо ундан воз кечди. Сартрнинг адабиётнинг дунёдаги ва инсон ҳаётидаги вазифаси ҳақидаги теран қарашлари 1947 йилда ёзилган “Адабиёт нима ўзи?” деган асарида манифест тарзида акс этди. Унинг “Сўз”, “Беҳузурлик”, “Эркинлик йўллари” сингари таранг психологик йўлдаги романлари, “ҳолат театри” йўналишида ёзилган ва дунё театрларида қўйилган, ажойиб саҳна шаклларини ихтиро этган драмаларида Шахснинг Ёлғон ва Ясамалик, Бетамизлик, Тутуриқсизликдан халос бўлиш йўлидаги исёнлари ва туганмас изтироблари акс этди. “Ёпиқ эшик ортида” (1945) драмаси мана шундай психоаналитик йўналишдаги асарларининг бадиий-таҳлилий, физиологик теоремасидай таассурот қолдиради. Унда изтироб, исён, фожиавийлик бир бўлиб боғланиб кетади. Бизни персонажларнинг ижтимоий, ҳиссиётга бой “бетамизлиги” ҳайратга солади. Аммо “бетамизлик” зерикарли, ботқоқ иси анқиган ўша давр Ғарб ҳаёти тарзига қақшаган, қуруқшаган беҳосил бир исён каби англанади.

“Ўша Хоним”га бағишланади

Иштирокчилар:

Инэс
Эстель
Гарсэн
Хизматчи бола

Биринчи кўриниш

Гарсэн, Хизматчи бола
II Империя даври усулидаги меҳмонхона. Камин устида бронза ҳайкалча.

Гарсэн (кириб келиб кўздан кечиради). Ана холос.
Хизматчи. Шу холос.
Гарсэн. Шундайку-я…
Хизматчи. Шундай-да.
Гарсэн. Мен… менимча, вақти келиб бу жиҳозларга ҳам кўникса бўлар.
Хизматчи. Бу одамнинг ўзига боғлиқ.
Гарсэн. Нима, ҳамма хоналар шунақами?
Хизматчи. Нима деяпсиз ўзи! Бизга, ахир, хитойлар ҳам, ҳиндулар ҳам келиб туради. Сизнингча, уларга II Империя усулидаги ўриндиқлар керак эмасми?
Гарсэн. Уни бошимга ураманми. Сиз ким бўлганимни биласизми? Майли, ҳозир буни қўя турайлик, аҳамияти йўқ. Умуман олганда, доим ўзимга ёқмайдиган жиҳозлар ичида бўламан, ясама вазиятларга тушиб қоламан; бу менга хуш ёқади. Луи-Филипп усулидаги меҳмонхонанинг бундай оҳанжамаси сизга ёқадими?
Хизматчи. Кўриб турганингиздек, II Империя усулидаги меҳмонхона ҳам ёмон эмас.
Гарсэн. Ҳа, ана холос. (Атрофга аланглаб) Ҳарқалай, булар ҳақида ҳеч ўйлаб кўрмаган эканман… Одамларнинг оғзидаги гапларни ҳойнаҳой эшитгандирсиз-а?
Хизматчи. Қандай гаплар?
Гарсэн. Яъни… (Мавҳум ноаён ишоралар қилади). шунақа нарсалар ҳақида.
Хизматчи. Шундай бемаъниликларга ишониб юрибсизми? Бу одамларнинг бирортаси бу ерда қорасини ҳам кўрсатмаган. Агарда улар бу ерда бўлганларида эди…
Гарсэн. Маъқул.

Иккови ҳам кулишади.

Гарсэн (бирдан жиддий тортиб). Э, қозиқ қаерда қолди?
Хизматчи. Нима?
Гарсэн. Қозиқ, кўра, мис анжомлар?
Хизматчи. Ҳазиллашаяпсизми?
Гарсэн (унга тикилиб). А? Майлику-я… Йўқ, ҳазиллашмаяпман. (Хонани айланиб чиқади). Ҳақиқатан, на кўзгу, на дераза ойнаси. Синадиган ҳеч вақо. (Кутилмаганда ғазаб билан) Нега менинг тиш чўткамни олиб қўйишди?
Хизматчи. Ниҳоят-э! Ахийри ўзингизни, ўз қадрингизни билдингиз. Қойил!
Гарсэн (кресло суянчиғига зарб билан уради). Менга бундай бетакаллуф муомала қилманг! Мен ўз аҳволимни жуда яхши тушуниб турибман, лекин асло тоқатим йўқ сизнинг бундай…
Хизматчи. Эҳ, кечиринг. Нима қилай – ҳамма шуни сўрайди. Келадилару: “Кўра қаерда?” деб сўрайдилар. Ишонинг, мана шундай дақиқаларда улар ўзларини тартибга келтириш борасида ўйлаб ҳам ўтиришмайди. Кейин эса ўпкаларини босиб олгач, дарров тиш чўткаси ҳақида эслаб қолишади. Аммо, худо ҳаққи, яхшилаб ўйлаб кўринг, бу ерда тишингизни тозалаб нима қиласиз, бу қанақаси, ахир?
Гарсэн (ўзини босиб олиб). Ростдан-а, нима кераги бор? (У ёқ-бу ёққа кўз югуртиради). Нима қиламан ўзимни ойнага солиб? Керак бўлса, бронза ҳайкалча бор… Эҳ-ҳэ, ҳали кўзимни катта очиб қарашимга тўғри келади. Кўзимни катта очиб, тўғрими? Майли-да, яширадиган нарсанинг ўзи йўқ: такрорлайман, мен ўз ҳолатимни унутиб қўйганим йўқ. Хоҳлайсизми, бу қандай содир бўлишини айтаман? Одам сиқилади, сувга тушади, бутунлай кўмилади, сув ичидан фақат унинг нигоҳи кўриниб туради. У нимани кўради денг? Бронза ҳайкалчани. Вой, даҳшат! Ахир, сизга менга жавоб қайтаришингизни тақиқлашган, сизни мажбурламайман. Айтиб қўяй, мени ғафлатда қолдиролмайдилар, мени ҳайрон қолдирдим, деб талтайманг. Мен ўз вазиятимни соғлом ақл билан баҳолаяпман. (Яна хона бўйлаб юра бошлайди). Демак, тиш чўтка бўлмайди. Каравот ҳам. Ахир, бу ерда ётиб ухланмайди-ку, а?
Хизматчи. Жин урсин!
Гарсэн. Қасам ичаманки, мен ҳақман. Нега ҳам ухлаймиз? Уйқу билдирмасдан келади. Кўз тобора юмилиб бораверади, аммо нега ҳам ухлаймиз? Диванда ётибсан ва… баногоҳ! – уйқу ўчади. Кўзларингни ишқалайсан, ўрнингдан турасан ва ҳаммаси яна бошдан бошланади.
Хизматчи. Хаёлпараст экансиз-ку!
Гарсэн. Жим бўлинг. Кўз ёш тўкмоқчи ҳам, нолимоқчи ҳам эмасман, аммо ҳақиқатга тик қарамоқчиман.Уни орқаламоқчи эмасман, мен ҳатто унга яхшироқ қараб ҳам қўёлмайман. Хаёлпарастмиш? Аммо ҳамонки уйқунинг ҳожати бўлмаса… Уйқинг келмаса ётиб нима қиласан? Бўпти. Шошмай туринг: нега бунчалар оғир? Нега доимо оғир? Биламан, чунки бу ҳаётда ёруғлик йўқ.
Хизматчи. Қанақа ёруғлик?
Гарсэн (уни масхаралаб). “Қанақа ёруғлик?” (Ишончсизлик билан) Менга қаранг. Мен ҳам шундай ўйлардим! Сизнинг қарашларингиздаги чидаб бўлмас ва дағал хираликнинг сабаби мана шунда. Ана холос – улар кўрмайди-ку!
Хизматчи. Нималар деяпсиз?
Гарсэн. Сизнинг қовоғингизни айтаман. Биз, биз кўзларимизни пирпиратамиз. Очиб юмамиз, йилт этган қора чақин, парда тушади ва қайта кўтарилади: ана ёруғлик! Кўзлар ёшланади, борлиқ кўздан ғойиб бўлади. Одам қанчалар енгил тортади, сиз буни тасаввур ҳам қила олмайсиз. Бир соатда тўрт мингта шуъла. Тўрт мингта майда новдача. Ахир, мен тўрт мингта деганимда… Аммо қандай? Мен қовоқларсиз яшайманми? Ўзингизни жинниликка солманг. Қовоқсиз, уйқусиз – булар айни бир нарса. Мен бошқа ухламайман. Қандай қилиб ўзимга тоқат қиламан? Тушунишга ҳаракат қилинг, уриниб кўринг: кажфеълман, мен кўникканман… ўзимни масхаралашга ўрганиб қолганман. Лекин тўхтовсиз ўз жиғимга ўзим тега олмайман-ку: у ёқда тунлар бўлган эди. Ва мен ухлаганман. Хотиржам, тинч ухладим. Ҳиссасини чиқариб олдим. Ва оддий тушлар кўрдим. Масалан, даштлар… Даштлар бари-бари. Сайр қилиб юрганимни кўрдим. Ҳозир кундузми?
Хизматчи. Ўзингиз кўряпсиз-ку, ёп-ёруғ.
Гарсэн. Жин урсин. Сизларда бу кундуз-ку. Ташқарида-чи?
Хизматчи (талмовсираб). Ташқарида?
Гарсэн. Ҳа, ташқарида. Бу деворнинг нариги томонида.
Хизматчи. У ер йўлак.
Гарсэн. Йўлакнинг охирида-чи?
Хизматчи. Бошқа хоналар, йўлаклар, зиналар.
Гарсэн. Кейин-чи?
Хизматчи. Бори шу.
Гарсэн. Сизларда, албатта, дам олиш кунлари бўлади. Қаерларга борасиз?
Хизматчи. Тоғамнинг олдига, у катта хизматчи, учинчи қаватда.
Гарсэн. Фаҳмим етмаганини қаранг… Чироқ қаердан ёқиб, ўчирилади?
Хизматчи. Бу ерда йўқ.
Гарсэн. Демак, чироқни ўчириш мумкин эмас?
Хизматчи. Дирекция электрни узиб қўйиши мумкин. Лекин мен бу қаватда бунақаси бўлганини ҳеч эслолмайман. Бизда электр қуввати ошиб-тошиб ётибди.
Гарсэн. Жуда соз. Демак, очиқ кўзлар билан яшашга тўғри келади…
Хизматчи (истеҳзоли). Яшашга…
Гарсэн. Гапимдан хато топишга уринманг. Очиқ кўзлар билан. Доимо. Доимо менинг кўзларимда кун акс этади. Миямда ҳам. (Сукут). Агар ҳайкалчани қандилга қараб улоқтирсам, у ўчадими?
Хизматчи. Ҳайкалча жуда оғир.
Гарсэн (ҳайкалчани кўтаришга уринади). Ҳақсиз. У ҳаддан ортиқ оғир.

Сукут.

Хизматчи. Менга бошқа хизмат бўлмаса, кетдим.
Гарсэн (чўчиб тушиб). Кетяпсизми? Кўришгунча.
Хизматчи эшик томонга юради.

Бир дақиқа.

Хизматчи ўгирилади.

Бу қўнғироқми?

Хизматчи бош ирғайди.

Агар хоҳласаму сизга қўнғироқ қилсам, етиб келишга мажбур бўласиз-а?
Хизматчи. Умуман, ҳа. Лекин у яхши ишламайди. Нимасидир синган.
Гарсэн (тугмани босиб, қўнғироқни чалади.) Ишлаяпти?!
Хизматчи. Ишлаяпти! (Чалади). Бунга ишониб қолманг, узоққа чўзилмайди. Ҳамиша сизнинг хизматингиздамиз.
Гарсэн (кетмай туришини ишора қилади). Мен…
Хизматчи. Лаббай?
Гарсэн. Йўқ, ҳеч нарса. (Камин ёнига боради ва қоғоз кесадиган пичоқни олади). Бу нима?
Хизматчи. Кўриб турибсиз-ку.
Гарсэн. Бу ерда китоблар борми?
Хизматчи. Йўқ.
Гарсэн. Унда бу нега керак?

Хизматчи елка қисади.

Яхши. Бораверинг.

Хизматчи кетади.

Иккинчи кўриниш

Гарсэн ёлғиз.
Ҳайкалчага яқин келади ва уни силайди. Ўтиради, туради. Тугмани босади. Овоз йўқ. Икки-уч марта уриниб кўради. Ҳаммаси бекор. Эшикка яқин келади ва уни очишга уринади. Очилмайди. Чақиради.

Гарсэн. Хизматчи! Хизматчи!

Жавоб йўқ. Эшикни уриб Хизматчини чақиради. Бирдан ўзини қўлга олади ва аввалги жойига ўтиради. Шу вақт эшик очилади ва Хизматчи ҳамроҳлигида Инэс кириб келади.

Учинчи кўриниш

Гарсэн, Инэс, Хизматчи

Хизматчи (Гарсэнга). Сиз мени чақирдингизми?

Гарсэн жавоб беришга шайланади, аммо унинг нигоҳи Инэсга тушади.

Гарсэн. Йўқ.
Хизматчи (Инэсга ўгирилиб). Мана, ўз хонангиздасиз, хоним.

Инэс индамайди.

Агар саволларингиз бўлса…

Инэс яна ҳеч нарса демайди.

Хизматчи (ҳафсаласи пир бўлиб). Одатда мижозлар сўраб-суриштиришни ёқтирарди… Аммо, майли. Жаноб тиш чўткаси, қўнғироқ ва бронза ҳайкалча борасида мендан яхшироқ айтиб беролади.

Хизматчи кетади. Жимлик. Гарсэн Инэсга қарамайди. Инэс атрофни кўздан кечиради, сўнг бирдан Гарсэнга ўгирилади.

Инэс. Флоранс қани?

Гарсэн жавоб бермайди.

Мен сиздан сўраяпман, Флоранс қани?

Гарсэн. Мен ҳеч нарсани билмайман.
Инэс. Бошқа гапингиз йўқми? Индамай азоб берасизми? Қўлингиздан ҳеч нарса келмайди-ку. Флоранс – жинни, унга ачиниб ўтирмайман.
Гарсэн. Кечирасиз, мени ким деб ўйлаяпсиз?
Инэс. Сизними? Сиз – жаллод.
Гарсэн (сесканиб кетади, сўнг ёлғондакам кулади). Тутуруқсизлик! Сиз ҳақиқатан мени жаллод санаяпсизми? Келдингиз, мени кўрдингиз ва ҳукм чиқардингиз: жаллод. Қандайин сафсата! Лаванг хизматчи бизни бир-биримизга таништириши керак эди. Жаллодмиш! Мен Жозеф Гарсэн, публицист ва ёзувчиман. Гап шундаки, бизни бир хонага қўйишди. Хоним…
Инэс (қуруққина). Инэс Серано. Ойимқиз.
Гарсэн. Ажойиб. Зўр. Майли-да, ишлар юришиб кетди. Сизнингча, мен жаллодга ўхшайман-а? Лутфан айтолмайсизми, қандай белгиларга кўра жаллодни аниқлайдилар?
Инэс. Улар кўринишдан қўрқаётганга ўхшайдилар.
Гарсэн. Қўрқаётганга? Қизиқ. Кимдан қўрқади улар? Ўз мақтуллариданми?

Сукут.

Инэс. Қандай? Нима деётганимни биламан. Ўзимни кўзгуда кўрдим.
Гарсэн. Кўзгуда? (Ўзини аланг-жаланг кўздан кечиради.) Чидаб бўлмайди: бу ерда кўзгуга ўхшаш ҳеч вақо йўқ. (Сукут). Ишонаверинг, ҳар қандай ҳолатда ҳам мен қўрқмайман. Ўзимдаги оғир ҳолатларни тўғри баҳолайман ва бунга жуда жиддий қарайман. Лекин барибир қўрқмайман.
Инэс (елка қисади). Бу сизнинг ишингиз. (Сукут). Бу ердан чиқиб бирпас айланиб келишга имкониятингиз борми?
Гарсэн. Эшик берк.

Сукут.

Инэс. Жуда чатоқ-ку.
Гарсэн. Яхши тушунаман, бу ердалигим сизга малол келаяпти. Мен ҳам вақтида ёлғиз қолишни афзал кўрардим: бир қарорга келиш ва ҳаётимни қандайдир йўлга солиш керакдек туюларди. Лекин, ишонаманки, биз бир-биримизга кўникиб қоламиз: мен камгап, босиқ ва вазмин одамман. Ижозатингиз билан яна айтмоқчиманки, ўзаро муносабатларда ғоят илтифотли бўлишимиз кераклигини ёдда сақласангиз. Бу ўзини сақлашда энг самарали усул бўлади.
Инэс. Мен илтифотсизман.

Сукут.

Гарсэн. Унда мен иккимиз учун ҳам илтифотли бўламан.

Жимлик. Гарсэн диванга чўкади. Инэс хона бўйлаб айланади.

Инэс (унга қараб). Сизнинг лабларингиз.
Гарсэн. Нима-нима?
Инэс. Лабларингизни қимирлатишдан тўхтайсизми? Улар пирилдоқдек учяпти.
Гарсэн. Узр сўрайман, эътибор бермаган эканман…
Инэс. Гап шунда.

Гарсэннинг лаб учиш касали авжига чиқади.

Яна! Сиз боадаб бўлмоқчи эдингиз, юзингизга мутлақо эътибор бермаяпсиз. Бу ерда ёлғиз эмассиз ва менга ўзингизнинг қўрқинчингизни юқтиролмайсиз.

Гарсэн ўрнидан туради ва унга яқин келади.

Гарсэн. Сиз қўрқмайсизми?
Инэс. Нега қўрқишим керак? Ўтган замонларда – ҳали умидимиз бор пайтда қўрқув бизга асқотган.
Гарсэн (мулойимлик билан). Ортиқ умид йўқ, аммо биз ҳамон ўтмишдамиз. Биз ҳали азоб чекишни бошламадик, ойимқиз.
Инэс. Биламан (Сукут). Хўш, энди нима бўлади? Яна ким келади?
Гарсэн. Билмадим. Кутаяпман.

Жимлик. Гарсэн яна ўтиради. Инэс юришда давом этади. Гарсэннинг лаблари тағин пирпирайди, кўзлари бўлса Инэсда, юзини қўллари билан тўсади. Хизматчи ва Эстель кириб келади.

Тўртинчи кўриниш

Инэс, Гарсэн, Эстель ва Хизматчи

Эстель бош кўтармай ўтирган Гарсэнга қарайди.

Эстель (Гарсэнга). Йўқ. Йўқ-йўқ, бошингни кўтарма. Мен биламан, қўлларинг билан нимани тўсаяпсан, биламан, энди сенда юз йўқ.

Гарсэн қўлларини туширади.

Оҳ (Сукут. Ҳайратланиб) Мен сизни билмайман.

Гарсэн. Мен жаллод эмасман, хоним.
Эстель. Сизни жаллод деб ўйламагандим ҳам. Мен… мен ўйлагандимки, кимдир мени калака қилмоқчи. (Хизматчига) Сиз нимани кутяпсиз!
Хизматчи. Бошқа ҳеч ким келмайди.
Эстель (енгил тортиб). Демак, бу ерда уч киши қоламиз: жаноб, хоним ва мен-а? (Кулади).
Гарсэн (қуруққина). Ҳеч кулгили нарса кўрмаяпман.
Эстель (кулишда давом этиб). Бу диванлар қанчалар кўримсиз. Қаранг-а, улар қандай жойлаштирилган, гўё ҳозир Янги йилу мен холажоним Марини кўргани келганман. Балки уларнинг ҳар бири бизлардан биримизга аталгандир? Мана буниси меникими? (Хизматчига) Лекин у менга тўғри келмайди, бу даҳшат: мен оч ҳаворангман, диван бўлса оч яшил.
Инэс. Алмашишни хоҳлайсизми?
Эстель. Тўқ қизилми? Жуда илтифотлисиз, лекин у ҳеч ҳам яхши эмас. Менга насиб қилгани шу яшил экан, майли, шундайлигича қолсин. (Сукут). Мана бу жанобга тегишлисигина менга тўғри келар экан.

Жимлик.

Инэс. Эшитяпсизми, Гарсэн?
Гарсэн (чўчиб тушади). Диван? О, узр. (Туради). Марҳамат қилинг, хоним.
Эстель. Миннатдорман. (Пальтосини ечади ва диванга чўкади. Сукут). Танишайлик, барибир бирга яшашга тўғри келади. Исмим Эстель Риго.

Гарсэн таъзим қилади ва исмини айтишга шайланади, аммо Инэс ундан аввалроқ улгуради.

Инэс. Инэс Серано. Ғоят шодман.

Гарсэн қайта таъзим қилади.

Гарсэн. Жозеф Гарсэн.
Хизматчи. Сизга керакманми?
Эстель. Йўқ, бўшсиз. Сизни ўзим чақираман.

Хизматчи таъзим қилади ва кетади.
Бешинчи кўриниш

Инэс, Гарсэн, Эстель

Инэс. Сиз қанчалар гўзалсиз. Афсус, қўлимда гуллар йўқ, танишувимиз рамзи, сизни қутлаб тақдим қилган бўлардим.
Эстэль. Гуллар? Ҳа, гулларни жуда ёқтираман. Аммо улар бу ерда сўлиб қолармиди – ҳаддан ташқари иссиқ. Энг муҳими яхши кайфиятни сақлай олиш керак, тўғрими? Сиз қачон?..
Инэс. Мен? Ўтган ҳафтада. Ўзингиз-чи?
Эстель. Ўзим? Кеча. Маросим ҳали якунланмади. (Ниманидир тавсифлагандек бир хил оҳангда гапиради). Шамол юзимдаги тўрни ҳилпиратяпти! Синглимнинг тўри ҳам ҳилпирайди. У бор кучи билан йиғлашга уринаяпти. Қани, қани яна бир уриниб кўр. Ниҳоят икки томчи кўз ёши тўр остида ялтираяпти. Бугун Ольга Жардэнинг кўриниши у қадар эмас. У опасини суяб қўлидан тутиб турибди. Кўзларидаги бўёқ чапланмаслиги учун йиғламаяпти, мен унинг ўрнида бўлсам… Энг яқин дугонам эди.
Инэс. Кўп азоб чекдингизми?
Эстель. Йўқ. Тез ўтиб кетди, жуда чарчадим.
Инэс. Нимадан?..
Эстель. Зотилжамдан. Мана, ҳаммаси тамом бўлди, улар кетишяпти. Кўришгунча, кўришгунча. Қанча қўл сиқишлар. Эрим ранж-аламдан касалланди, уйда қолди. (Инэсга) Сиз ўзингиз нимадан?..
Инэс. Газдан.
Эстель. Сиз-чи, жаноб?
Гарсэн. Ўн иккита ўқдан. (Эстелга ишора қилиб) Кечирасиз, номусли ўликлар жамоасига тўғри келмайман.
Эстель. О, жаноб, бу даҳшатли сўзга чап берсангиз бўлмасмиди. У… у асабга тегади. Умуман, у нима маъно англатади? Балки ҳеч қачон ўзимизни бу қадар тирик ҳис этмагандирмиз. Агар буни қандайдир номлаш шунчалар зарур бўлса… бу ҳолатни, бизни “мавжуд бўлмаганлар” деб аташни таклиф қиламан. Бу майинроқ эшитилади. Қачондан бери мавжуд эмассиз?
Гарсэн. Тахминан бир ой.
Эстель. Қаердансиз?
Гарсэн. Риодан.
Эстель. Мен Париждан. У ерда яқинларингиздан кимдир қолганми?
Гарсэн. Хотиним. (Эстель сўзлаган оҳангда гапиради). У ҳар доимгидек казармага келди; уни қўйишмади. У сим тўр орасидан туйнукдан қараяпти. У ҳали менинг энди мавжуд эмаслигимни билмаса-да, лекин пайқаб турибди. Кейин кетади. У қора кийимга бурканган. Унга кийимини алмаштиришнинг ҳожати ҳам йўқ. У йиғламайди: у ҳеч қачон йиғламаган. Қуёш эркаланиб нур таратади, у эса ёлғиз, қора либосда, кимсасиз кўчада, унинг нигоҳлари – қурбоннинг нигоҳлари. Эҳ, у менинг қанчалар ғазабимни қўзғайди!

Жимлик. Гарсэн ўрталикдаги диванга чўкади ва юзини қўллари билан беркитади.

Инэс. Эстель!
Эстель. Жаноб Гарсэн!
Гарсэн. Нима дейсиз?
Эстель. Сиз менинг диванимга ўтириб олдингиз.
Гарсэн. Кечирасиз. (Туради).
Эстель. Юзингиздан ҳеч нарсани уқиб бўлмайди.
Гарсэн. Мен ўз ҳаётимни изга солаяпман.

Инэс кулади.

Кулаётган кимса мендан ибрат олса бўлармиди.

Инэс. Менинг ҳаётим саранжом. Бутунлай саранжом. Ўша ердаёқ у ўзини тартибга солди, у билан алоҳида шуғулланишимга ҳожат йўқ.
Гарсэн. Чиндан-а? Шугина холос, а? (Пешонасини силайди). Ёнди-ку! Рухсатингиз билан. (Пиджагини еча бошлайди).
Эстель. Ундай қилманг! (Мулойимлик билан) Йўқ. Пиджаксиз эркак кишини хушламайман.
Гарсэн (пиджагини қайта кияди). Хўп. (Сукут). Мен кўпинча тунда таҳририятда қолардим. У ер доим жаҳаннамдек ёнарди. (Сукут. Яна эслайди). Бу ер нақ дўзах. Ҳозир тунми?
Эстель. Ҳа, қоронғи тушиб қолди. Ольга ечиняпти. Заминда вақт қанчалар тез илдамлайди.
Инэс. Ҳозир тун. Улар менинг хонамни қулфлаб, муҳрлаб қўйишди. Қоронғилик қўйнидаги бўм-бўш хона.
Гарсэн. Улар пиджакларини стол суянчиғига илиб қўйдилар ва кўйлаклари енгини тирсакдан юқори қайириб олдилар. Одамлар ва сигара ҳиди ёйиляпти. (Жимлик). Менга пиджаксиз эркаклар орасида бўлиш ёқарди.
Эстель (қуруққина). Демак, бизнинг дидларимиз турлича. (Инэсга) Сизга пиджаксиз эркаклар ёқадими?
Инэс. Пиджакдами ёки йўқ, мен умуман эркакларга тоқат қилолмайман.
Эстель (иккисига ҳам ҳайратланиб қарайди). Лекин нега, нега бизни бирга жойлаштиришди?
Инэс (ғазаби қайнаб). Нима демоқчисиз?
Эстель. Иккингизга қараб бирга яшашимиз ҳақида ўйлаяпман. Мен бу ерда дўстларим ва қариндошларимни кўрсам керак, деб ўйловдим.
Инэс. Ёқимтой дўст – аҳмоқ дўст.
Эстель. Ҳа, ёқимтой дўстни ҳам. У моҳир раққослардек тангога ўйин тушади. Аммо нега бизни бирга йиғишди?
Гарсэн. Бу тасодиф. Улар келган одамларни қаерга тўғри келса ўша ерга жойлаштиради. (Инэсга) Сиз нега куласиз?
Инэс. Сизнинг тасодиф ҳақидаги мулоҳазангиз кулгили эшитилди. Наҳот сизга буларнинг ҳаммасига ишониш шунчалар зарур бўлса? Улар ҳеч қандай тасодифга йўл бермайди.
Эстель (ҳадик билан). Балки биз аввал кўришгандирмиз-а?
Инэс. Йўқ, ҳеч ҳам. Сизни эслаб қолган бўлар эдим.
Эстель. Ёки бизнинг умумий танишларимиз бордир? Дюбуа-Сеймурларни танийсизми?
Инэс. Йўқ, шекилли.
Эстель. Уларга кўп одамлар боришади.
Инэс. Улар нима билан шуғулланишади?
Эстель (ажабланиб). Ҳеч нима билан. Уларнинг Коррезеда қасрлари бор ва…
Инэс. Мен почтада ишлаганман.
Эстель (бироз тисарилиб). Ростданми? (Сукут). Сиз-чи, жаноб Гарсэн?
Гарсэн. Мен ҳеч қачон Риодан ташқарига чиқмаганман.
Эстель. Унда сиз ҳақсиз – бизни тасодиф учраштирган.
Инэс. Тасодиф? Унда мана бу ердаги мебель ҳам тасодиф экан-да. Тасодифан ўнг томондагиси оч яшил, чапдагиси тўқ қизил. Тасодиф, шундайми? Унда уларнинг ўрнини алмаштириб кўринг, нимадир ўзгарармикан, кейин кўрамиз. Бронза ҳайкалча-чи – бу ҳам тасодифми? Иссиқ-чи? Мана бу ҳарорат?! (Жимлик). Ишонинг, ҳаммаси атай уюштирилган. Майда-чуйдаларгача ҳаммаси, жуда пухталик билан. Бу хона бизни кутган.
Эстель. Қандай бундай бўлиши мумкин? Бу ерда ҳаммаси қўпол, дағал ва бесўнақай. Мен бесўнақай нарсаларни жуда ёмон кўрардим.
Инэс (елка қисади). Мен II Империя усулидаги меҳмонхонада яшаганмиканман-а, нима дейсиз?

Сукут.

Эстель. Ҳаммаси ҳисобга олинган экан-да?
Инэс. Ҳаммаси. Ва биз атай танланганмиз.
Эстель. Сизлар билан биргалигим тасодиф эмасми? (Сукут). Улар нимани кутишяпти?
Инэс. Нималигини билмадим, аммо нимадир кутишяпти.
Эстель. Мендан нимадир кутишларига тоқатим йўқ. Менда ўша заҳоти ҳаммасини тескари олишга иштиёқ уйғонади.
Инэс. Бўпти, тескари олинг! Нима бўлди? Сиз ҳатто улар нима хоҳлаётганини ҳам билмайсиз.
Эстель (депсиниб). Бунга чидаб бўлмайди! Бу “нимадир”ни сиздан кутишга мажбурманми? (Уларга қарайди). Сизнинг ҳар бирингиздан. Бир вақтлар юздан ҳаммасини уқиб олардим. Сизнинг юзингиздан бўлса ҳеч нарса уқиб бўлмаяпти.
Гарсэн (бирданига Инэсга ўгирилиб). Хўш, нега биз биргамиз? Жуда кўп гапирдингиз, чўзиб юборяпсиз.
Инэс (ҳайратланиб). Мен мутлақо ҳеч нарса билмайман.
Гарсэн. Билиш керак. (Ўйланиб қолади).
Инэс. Бизда айтиб беришга юрак бўлганида эди…
Гарсэн. Нима?
Инэс. Эстель!
Эстель. Ҳа, нима?
Инэс. Нима қилгандингиз? Сизни нега бу ерга жўнатишди?
Эстель (жонланиб). Ахир, мен билмайман, ҳеч нарсадан хабарим йўқ. Истисносиз бу хато. (Инэсга) Кулманг. Ўйлаб кўрсангиз-чи, бир кунда қанчалаб одамлар… йўқликка кетади. Улар минг-минг бўлиб бу ерга келишади ва фақат ҳеч қандай маълумоти йўқ мансабдорлару уларнинг қўл остидагилар билан иш кўришади. Хатолардан қандай сақаниш керак! Кулманг! (Гарсэнга) Нимадир десангиз-чи. Агар улар менинг масаламда хато қилишган бўлса, сизнинг борангизда ҳам адашган. (Инэсга) Сизга нисбатан ҳам. Биз бу ерга адашиб тушиб қолганмиз, деб ўйласак яхшироқ эмасми?
Инэс. Айтмоқчи бўлганларингизнинг ҳаммаси шуми?
Эстель. Сизга яна нима керак? Яширадиган сирим йўқ. Мен бечора етимча бўлганман, укамга қараганман. Отамнинг қари ошнаси мени олмоқчи бўлди. У бой, саховатли эди, мен рози бўлганман. Ўрнимда бўлганингизда нима қилар эдингиз? Укам касал ва унга доимий парвариш керак эди. Эрим билан олти йил бирга яшадим, бирор марта жанжаллашмадим. Икки йил аввал севишим керак бўлган одамни учратдим. Бир қарашдаёқ бир-биримизни танидик. У ўзи билан бирга кетишимни хоҳлади, аммо мен рад этдим. Шундан сўнг зотилжамга йўлиқдим. Бор гап шу. Балки чолни деб ўз ёшлигимни қурбон қилганимни қандайдир тарзда таъна қилишар. (Гарсэнга) Сиз буни хато санайсизми?
Гарсэн. Йўқ, албатта. (Сукут). Ўз ақидангизга кўра яшаш, сизнинг-ча, хато саналадими?
Эстель. Бизни ким бунинг учун маломат қила олади?
Гарсэн. Мен пацифистик журнал чиқарар эдим. Уруш бошланиб қолди. Нима қилиш керак? Ҳамма мендан ҳаракат кутар эди. “Унинг юраги дов берармикан?” Менинг юрагим дов берди. Қўлимни кўксимга қовуштирдим ва мени отиб ташлашди. Нимаси хато? Ахир, нимаси хато?
Эстель (унинг елкасига қўлини қўйиб). Бу ерда ҳеч қанақа хато бўлмаган. Сиз…
Инэс (яна истеҳзо билан). …қаҳрамон. Хотинингиз-чи, Гарсэн?
Гарсэн. Хотиним? Мен уни сойдан тортиб олдим.
Эстель (Инэсга). Буни қаранг-а!
Инэс. Кўраяпман. (Сукут). Сиз кимни лақиллатмоқчисиз? Бу ердагиларнинг ҳаммаси ўзимизникилар.
Эстель (кибр билан). Ўзимизникилар?
Инэс. Ҳа, биз ҳаммамиз қотиллармиз. Биз жаҳаннамдамиз, қизалоқ, бу ерда ҳеч қандай хато бўлмайди ва одамлар бекорга азоб чекишга маҳкум этилмайди.
Эстель. Жим бўлинг.
Инэс. Дўзахда! Лаънат, минг лаънат!
Эстель. Жим бўлинг. Жим бўлоласизми? Қарғаманг.
Инэс. Лаънатланган жажжи риёкор. Лаънат, бенуқсон қаҳрамон. Ҳаётимизда бахтли лаҳзалар бўлган, шундай эмасми? Одамлар бизни деб, бизнинг ўлимимизга қадар азоб чеккан ва бу бизга хуш ёққан. Ҳозир бўлса жазони тортиш керак.
Гарсэн (ўқрайиб). Жим бўлинг деяпман!
Инэс (чуқур ҳайрат билан, аммо қўрқмасдан унга қарайди). Хеҳ! (Сукут). Шошмай туринг! Мен тушундим, энди билаяпман нега бизни бир ерга тўплашди.
Гарсэн. Гапиришдан олдин ўйлаб кўринг.
Инэс. Қаранг-а, қанчалар осон. Осон, икки карра иккидек. Жисмоний зўриқишлар йўғу, барибир ҳам дўзахдамиз. Ва энди ҳеч зоғ келмайди. Ҳеч ким. Биз доимий шу ерда қоламиз, ҳаммамиз бирга, ёлғиз. Хўш? Бу ерда фақатгина жаллод етишмаяпти.
Гарсэн (пичирлаб). Ҳа, бу шундай.
Инэс. Улар шунчаки хизмат кўрсатиш кучларини тежаяпти. Бори шу. Худди ўз-ўзига хизмат кўрсатиш емакхоналаридагидек – мижозлар ҳаммасини ўзлари учун ҳозирлайдилар.
Эстель. Нимани назарда тутаяпсиз?
Инэс. Бизнинг ҳар биримиз бошқамиз учун жаллод вазифасини ўтаймиз. (Сукут. Ҳамма ўйланиб қолади).
Гарсэн (кўнгилчанлик билан). Сизлар учун жаллод бўлишни истамайман. Аҳмоқона ниманидир сизларга раво кўрмайман ва менинг сиз билан ишим йўқ. Ҳаммаси жуда оддий. Келинг, келишамиз: ҳар биримизнинг ўз бурчагимиз бўлсин. Сиз бу ерда, сиз бўлса у ерда, мен ана у ерда. Жим бўламиз: оғзимиздан сўз чиқмайди, маъқулми? Бу у қадар қийин эмас. Ҳар биримизнинг ўз фикримиз бор. Менга келсак, ўн минг йил ҳам гапирмай юроламан.
Эстель. Мен жим бўлишим керакми?
Гарсэн. Ҳа. Шунда биз халос бўламиз. Сўзламаймиз, ичимизга ғарқ бўламиз, бошимизни кўтармаймиз. Келишдикми?
Инэс. Келишдик.
Эстель (ишончсизлик билан). Келишдик…
Гарсэн. Унда, хайр.

Гарсэн ўз диванига чўкади ва юзини қўллари билан тўсади.
Жимлик.
Инэс оҳиста куйлайди:

Инэс. Блан-Марто тор кўчасида
О кимдир яширар пақирга овоз,
Мустаҳкам ясалди жаллод супаси – бу нима?
Блан-Марто тор кўчасида
Шай турар кунда.
Блан-Марто тор кўчасида
Жаллод енгил уйғонар тонгда.
Ишга ботган бўғзига қадар –
Ҳеч кимсага шафқат йўқ унда.
Уни йиқар, буни ўлдирар,
Блан-Марто тор кўчасида.
Блан-Марто тор кўчасида
Чиқишади хонимчалар – “комильфо”
Безакларда ва манто,
Ҳеч ким тушуна олмас,
Нима бўлди дафъатан:
Калла ботар қуйига
Блан-Марто сойи тубига.

Инэс куйлашда давом этади, Эстель юзига упа суртади, лабини бўяйди. Тоқатсизлик билан аланглайди, кўзгу излайди. Сумкачасини ковлайди, сўнг Гарсэнга ўгирилади.

Эстель. Жаноб, сизда кўзгу борми?
Гарсэн жавоб бермайди.

Ҳеч бўлмаса чўнтак ойнача?

Гарсэн жим.

Мени ёлғиз қўймоқчи экансиз, ҳеч бўлмаса кўзгу топиб беринг менга.

Гарсэн умуман жавоб бермайди.

Инэс (раъйи келиб). Менинг сумкамда ойнача бор. (Сумкасини титади. Алам билан) Ойнача энди йўқ. Идорада олиб қўйишибди.
Эстель. Булар ҳаммаси шу қадар жонимга тегдики!

Сукут. У кўзларини юмади ва тебранади. Инэс унинг ёнига чопиб келади-да, тутиб туради.

Инэс. Нима бўлди?
Эстель (кўзларини очади ва илжаяди). Ғалати сезги. (Ўзини пайпаслаб кўради). Сизда бундай бўлмаяптими? Ўзингни ушлаб кўрасан, аммо беҳуда: гўё йўқдайсан.
Инэс. Ишингиз ўнг келди. Мен доимо ич-ичимдан сезаман.
Эстель. Ҳа, сизнинг ичкўзингиз… Аммо бу мужмал ва тушунарсиз. (Сукут). Ётоғимда олтита кўзгу бор. Мен уларга қарайман, термиламан уларга. Лекин мен уларда кўринмайман. Уларда тўшак, гилам, ойна акс этади… Кўзгу худди бўм-бўшдек, гўё сен йўқдек. Ким биландир суҳбатлашган вақтимда, мен улардан бирига қараб ўтираман. Сўзлашаман, кўраманки, гўё ўзим сўзлашаяпман. Мен ўзимни ёт нигоҳларда кўраман, бу мен учун бир эрмак. (Умидсизлик билан) Менинг лаб бўёғим! Турган гап, қийшиқ бўялган. Бутун умр кўзгусиз ўтиб кетсам-а, қандай чидайман!
Инэс. Хоҳласангиз, сизга кўзгу бўламан. Сизга ўзимни таклиф этаман. Менинг диванимга ўтиринг.
Эстель (Гарсэнни кўрсатиб). Бироқ… Инэс. Келинг, унинг эътиборини тортмайлик. Бизга ёмон бўлиши мумкин – буни сиз ўзингиз айтгансиз.
Инэс. Наҳот сизга ёмонлик тиласам?
Эстель. Ким билади дейсиз…
Инэс. Бу сенинг менга ёмонлик тилаётганинг. Майли-да. Магарки барибир қўрқиш керак экан, сен сабабчи бўла қол. Ўтир. Яқинроқ. Янада яқинроқ. Кўзларимга қара: ўзингни кўраяпсанми?
Эстель. Мен жуда кичкинаман. Ўзимни аранг кўраяпман.
Инэс. Сени мен кўраяпман. Бор бўй-бастинг билан. Менга саволлар бер. Мен энг тўғри кўзгу бўламан.

Эстель хижолат тортиб, кўмак сўраётгандек Гарсэнга ўгирилади.

Эстель. Жаноб! Бемаънилигимиз билан сизга халақит бермаяпмизми?

Гарсэн жавоб бермайди.

Инэс. Уни ўз ҳолига қўй. Тасаввур қилки, у энди йўқ, биз ёлғизмиз. Сўрайвер.
Эстель. Лабларимни тўғри бўяпманми?
Инэс. Шошма… Унча бўлмайди.
Эстель. Ўзим ҳам билувдим. Шукрки, мени ҳеч ким… (Гарсэнга нигоҳ ташлайди). …ҳеч ким кўрмади. Қайтадан бўяйман.
Инэс. Энди яхши. Йўқ. Лабларингнинг чизиғи бўйлаб чизгин. Менга қарагин. Шундай, шундай. Тўппа-тўғри.
Эстель. Кириб келган пайтимдан кўра яхшими?
Инэс. Тузук: ёрқин ва дағал. Дўзахий дудоқлар ҳосил бўлди.
Эстель. Ҳимм! Менга ярашдими? Афсус, ўзим кўролмайман-да. Менга сўз беринг: улар чиройли, денг.
Инэс. Сенлашиб гаплашайлик, майлими?
Эстель. Чиройли, деб сўз бер менга.
Инэс. Сен гўзалсан.
Эстель. Сизда дид борми? Дидингиз худди меникидекми? Ҳаммаси қандай аҳмоқона…
Инэс. Сенинг таъбинг қандай бўлса, меники ҳам шундай, чунки менга ёқасан. Менга яхшироқ қарагин. Табассум қил. Мен ҳам хунук эмасдирман. Кўзгудан кўра мен яхшироқ эмасманми?
Эстель. Мен аёлни сенлаб гапиролмайман.
Инэс. Назаримда, айниқса, почта хизматчисини. Юзингдаги нима? Қанақадир қизил доғми?
Эстель. Қизил доғ? Даҳшат! Қаерида?
Инэс. А-ҳа! Мен тўрғайлар учун кўзгуман: менинг миттигина тўрғайгинам, мен сени тутиб олдим! Ҳеч бир қизил доғ йўқ. Заррача ҳам. Кўзгу ёлғон кўрсатса-чи? Ёки мен кўзларимни юмсаму сени кўрсатишдан бош тортсам, сен ўз гўзаллигинг билан машғул бўлармидинг? Қўрқма: мен сенга кенг очиқ кўзларим билан қарашим керак бўлади. Яна мен ниҳоятда итоаткор бўламан. Сенласанг ҳам майли.
Сукут.
Эстель. Сенга ёқаманми?
Инэс. Жуда!
Сукут.

Эстель (Гарсэн томонга имлаб). У ҳам менга қарашини хоҳлайман.
Инэс. Ҳа, албатта, эркак ахир у. (Гарсэнга) Сиз ютдингиз.

Гарсэн индамайди.

Унга қараб қўйинг, ахир.

Гарсэн жим.

Аҳмоқлик қилманг: сиз айтилган сўзларнинг барини эшитдингиз.

Гарсэн (бошини қўққисдан кўтаради). Ҳа-да, бирорта сўзни ҳам қолдирмадим: қулоқларимни беҳудага тамбалаб ўтирган эканман, бекорчи нағмаларингиз менинг миямга ўрнашиб олди. Тинч қўйинг, ахир. Сиз билан нима ишим бор!
Инэс. Нозанинлар билан ишингиз йўқми? Сиз устомон экансиз: унинг эътиборини қозониш учун ўзингизни атай катта тутаяпсиз.
Гарсэн. Мен сиздан ўз ҳолимга қўйишингизни сўраган эдим-ку. Таҳририятда мен ҳақимда гапиришаяпти, эшитишни хоҳлайман. Сизнинг чиройли ойимчангиз мени мисқолча қизиқтирмайди.
Эстель. Раҳмат.
Гарсэн. Сизни ранжитмоқчи эмасдим…
Эстель. Беадаб!

Сукут. Улар бир-бирларига юзма-юз туриб қолади.

Гарсэн. Буни қаранг-а! (Сукут). Сиздан овозингизни ўчиришингизни сўрагандим.
Эстель. Буни у бошлади. Мен ундан ҳеч нарса сўрамагандим, аммо у ўз кўзгуси билан менга ёпишиб олди.
Инэс. Ҳа, сен ҳеч нарса сўрамадинг. У сенга қарасин деб тиркалиб, қийшангладинг, холос.
Эстель. Нима бўпти?
Гарсэн. Ақлингизни йўқотдингизми? Бунақада, худо билади, оғзимиздан нималар чиқмайди. Овозингизни ўчирсангиз-чи. (Сукут). Келинг, хотиржам ўтириб олайлик, кўзларимизни юмайлик ва бошқа барини унутишга уринайлик.

Сукут. У ўтиради. Қолганлар иккиланганча ўз ўринлари томон юради. Инэс қўққисдан ўгирилади.

Инэс. Унутиш?! Қандай калтафаҳмлик! Сизни ўзимда сезиб турибман. Сизнинг сукутингиз қичқириқдек менинг қулоқларимни емираяпти. Оғзингизни юмишингиз мумкин, тилингизни ютиб юборишингиз мумкин, лекин у сизнинг яшашингизга тўсиқ бўлоладими? Фикрингизга тўсиқ қўёласизми? Мен уни эшитаяпман, у қўнғироқ соатдек жиринглаб турибди ва мен биламанки, сиз меникини эшитиб турибсиз. Ўз диванингизда қотиб ўтиришингиз беҳуда, сиз – шу ердасиз, ҳатто ивирсиқ сасларингиз менга урилиб турибди, чунки сиз уларни эшитаяпсиз. Ҳатто менинг юзимни мендан ўғирладингиз, уни кўраяпсиз, мен эса йўқ. У-чи? Уни ҳам мендан ўғирлаб олдингиз: агар биз ёлғиз бўлганимизда эди, у менга эътиборли бўлишга журъат топармиди? Аммо энди йўқ! Юзингиздан қўлингизни олинг, ўз ҳолингизга қўймайман сира, орзу ҳам қилманг. Сиз шу ерда ҳиссиз, ўзингизга кўмилиб қолаверасиз, гўё Буддадек, мен бўлса юмуқ кўзларга қарамайман, мен ҳис қиламанки, у сезилар-сезилмас сасларингизга эътибор бераяпти, ҳатто кийимингиз шитир-шитирига ва табассумини сизга йўллаяпти, уларки сиз кўрмаётган… Аммо энди йўқ! Мен ҳеч тортинмай ўзимга ўз дўзахимни танлайман: сизга кўзларимни катта очиб қарайман ва очиқчасига курашаман.
Гарсэн. Яхши. Охири шунга келамиз, деб ўйловдим. Улар бизни болалардек лақиллатишди. Агар мени эркаклар билан жойлаштиришганда эди… эркаклар жим ўтиришни эплай олади. Аммо нега бунчалар кўп талаб қилишади? (Эстелнинг ёнига боради ва иягидан оғриқли тутади). Хўш, нозигим, сенга ёқаманми? Гапир, менга кўзларингни тикканмидинг?
Эстель. Менга қўл теккизманг.
Гарсэн. Вой-бў! Ҳаммасини ўз ўрнига қўямиз. Биласан, мен аёлларни жуда ёқтираман. Ва улар ҳам мени деб ўлиб қолади. Қарасанг-чи, бизни ахир ҳеч нарса энди ажратолмайди. Расм-русум, таомил нега керак? Такаллуф нимага керак? Бу ердагиларнинг ҳаммаси ўзингники. Тез орада биз ғумбаклардек яланғоч қоламиз.
Эстель. Қўйиб юборинг мени.
Гарсэн. Ғумбаклардек. Мен сизни огоҳлантиргандим. Мен сиздан тинчлик ва сукунатдан бўлак ҳеч нарса, ҳеч вақо сўрамадим. Қулоқларимни беркитдим. Гомес таҳририятда ўртада тик туриб олиб гапирди, менинг барча журналист ошналарим эшитишди. Улар пиджаксиз эдилар. Мен улар нима ҳақида гапирганини аниқламоқчи бўлдим, бу шунчаки иш эмас: заминдаги ҳодисалар шиддат билан содир бўлмоқда. Сиз тинч ўтиролмадингиз-а? Энди ҳаммаси тугади, у бошқа гапирмайди: мен ҳақимда нима ўйлаган бўлса, ўзи билан олиб кетди. Мана шундай, биз охиригача боришимиз зарур. Яланғоч, худди ғумбаклардек: ким билан бирга бўлишни билишни хоҳлардим.
Инэс. Сиз буни биласиз, Гарсэн. Эндиликда биласиз.
Гарсэн. Бирортамиз нима учун ҳукм этилганимизга иқрор бўлмагунимизча, ҳеч нарсани била олмаймиз. Сарғиш сочли хонимлардан бошлаймиз. Нима қилгансан? Бизга айт, нега; сенинг самимиятинг фалокатингни аритиши мумкин. Қани, бошла!

Ижтимоий тармоқларда ёйиш:

https://jahonadabiyoti.uz/2017/11/24/%d0%b6%d0%b0%d0%bd-%d0%bf%d0%be%d0%bb%d1%8c-%d1%81%d0%b0%d1%80%d1%82%d1%80-1905-1980-%d1%91%d0%bf%d0%b8%d2%9b-%d1%8d%d1%88%d0%b8%d0%ba-%d0%be%d1%80%d1%82%d0%b8%d0%b4%d0%b0/

0 0 голоса
Рейтинг статьи
Подписаться
Уведомить о
guest

0 комментариев
Межтекстовые Отзывы
Посмотреть все комментарии
0
Оставьте комментарий! Напишите, что думаете по поводу статьи.x