YUSUPOV Erkin (1929.15.3, Quva shahri — 2003.5.8, Toshkent) — faylasuf olim. Oʻzbekiston FA akad. (1979), Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan fan arbobi (1979), Rossiya FA muxbiraʼzosi (1991; 1987-yildan SSSR FAning muxbir aʼzosi), falsafa fanlari d-ri (1965), prof. (1966). Oʻrta Osiyo untining tarix f-ti mantiq va psixologiya boʻlimini tugatgan (1951). Toshkent pedagogika instituti falsafa kafedrasida katta oʻqituvchi (1954—58), … Читать далее
YETTI YILLIK URUSH (175663) – Avstriya, Fransiya, Rossiya, Ispaniya, Saksoniya va Shvetsiya bilan Prussiya, Buyuk Britaniya, Portugaliya oʻrtasida boʻlgan urush. Angliya va Fransiyaning oʻzga hududlar uchun kurashi hamda Prussiya siyosiy manfaatlarining Avstriya, Fransiya va Rossiya manfaatlari bilan toʻqnashuvi tufayli kelib chiqqan. 1761-y. da Prussiya halokat yoqasida edi, ammo yangi rus shohi Pyotr III u bilan … Читать далее
YAKUTSK — shahar, RF Saxa Respublikasi poytaxti. Lena daryosi boʻyidagi port. Aholisi 210,7 ming kishi (2002). Respublikaning sanoat va madaniyat markazi. Ya. Lena daryosining oʻng sohilida, 1632-yilda ostrog (oʻtkir uchli yogʻochlar bilan oʻralgan qalʼa) sifatida vujudga kelgan. 1642—43 yillarda daryoning chap sohiliga koʻchirilgan. 17 — 18-asrning 1-yarmida Ya. Shim. Sharqiy Sibirning harbiymaʼmuriy va savdo markazi … Читать далее
YOʻLDOSHEV Behzod Sodiqovich (1945.9.5, Toshkent) — fizik olim, Oʻzbekiston FA akad. (2000), fizikamat, fanlari d-ri (1981), prof. (1987). ToshDU ni tugatgan (1968). Oʻzbekiston FA Yadro fizikasi in-tida ilmiy xodim (1968—83), direktor (1990-y. dan). Oʻzbekiston FA Fizika-texnika i. t. intida lab. mudiri (1984—90). 2000-y. 12 sent. dan Oʻzbekiston FA prezidenti. Ilmiy ishlari yuqori energiyalar fizikasi, yadroviy … Читать далее
BENARDOS Nikolay Nikolayevich (1842 — 1905) — rus ixtirochisi. Metallarni elektr yoyi bilan payvandlash usuli («elektrogefest»)ni kashf qilgan (1882). Payvandlash uchun zarur tok berib turadigan elektr akkumulyatorini yaratgan. Benardos turli sohalar (q. x., transport, metallurgiya va b.)ga oid 100 dan ortiq kashfiyoti uchun Rossiya va chet ellarda patent olgan. Пост Навигацияси
VULKANOLOGIYA — dinamik geologiyaning boʻlimlaridan biri. Vulkanlarning vujudga kelish jarayonlari va sabablari, tuzilishi va otilib chiqqan jinslar tarkibi, yer yuzida joylanish qonuniyatlarini oʻrganadi. Vulkanologiyaning amaliy maqsadi vulkan otilishini oldindan aytish metodlarini ishlab chiqish, vulkan jinslari (issiq suv, bugʻ va h. k.) dan xoʻjalikda foydalanishdan iborat. Vulkanologiyaga oid dastlabki maʼlumotlar mil. av. 1 – ming yillik … Читать далее
VLASOV Vladimir Aleksandrovich (1902.25.12-Moskva-1986) – rus kompozitori va dirijyor. Qirgʻiziston (1946) va Rossiya (1973) xalq artista. Qirgʻiz musikali teatri asoschilaridan. 1936—42 y. larda Qirgʻiz musiqali drama teatri (hoz. opera va balet teatri)ning rahbari. V. Fere va A. Maldibayev bilan birgalikda birinchi qirgʻiz musiqali drama («Oltin qiz»), opera («Aychurek») va balet («Anar»)larini yaratgan. 10 opera («Manas», … Читать далее
BIBLIOGRAFIYA (yun. biblion kitob va… grafin) — matbuot hamda yozuv asarlari haqida axborot tayyorlash va berish hamda ularni maʼlum ijtimoiy maqsadlarda targʻib qilish b-n shugʻullanadigan ilmiy va amaliy faoliyat sohasi. Bibliografiya mahsulotlari, nazariyasi, tarixi, faoliyatini tashkil etish va uslubiyati bilan shugʻullanadigan fan B. fani deb ataladi. Bibliografiya taraqqiyotini turli xil bibliografik maʼlumotnoma adabiyotlarini tuzadigan maxsus … Читать далее
BEKOVICH-ChERKASSKIY HARBIY YURISHI (1714-17) Rossiya hukmdori Petr I tomonidan Amudaryoning quyi oqimi sohiliga uyushtirilgan harbiy yurish. Harbiy yurishga Bekovich-Cherkasskiy rahbar boʻladi. Uning asl ismi Davlat Kizden (Girey) mirza, choʻqintirilgach, Aleksandr Bekovich-Cherkasskiy nomini olgan. 1714-y. katga qoʻshin bilan Xiva va Buxoro xonliklarini bosib olish uchun joʻnatiladi. Turkman elchisi Xojanafas 1713-y. Astraxonda boʻlganida rus maʼmurlariga Xiva yaqinidagi … Читать далее
BAGʻDOD MINIATYURASI — 10 – 13-a. larda arab qoʻlyozmalariga ishlangan rasm va bezaklar, arab mamlakatlarida xalifalik iiqirozidan keyingi davrlarda yuzaga kelgan oʻziga xos uslub va mazmunga ega boʻlgan tasviriy sanʼat turi. Oʻrta asrlarda Yaqin Sharq ras-somligi taraqqiyotida muhim bosqichni tashkil etgan Bagʻdod miniatyurasi Misrdan koʻchib oʻtgan rassomlar (12-a.), sharqiy xristian do-iralari sanʼati, Eron badiiy anʼanalari, … Читать далее