Результаты поиска для: a/oz/encyclopedia/k/kasallik/

VIRUSLAR (lot. virus — zahar) — faqatgina tirik hujayralarda koʻpayib, oʻsimlik, hayvon va odamda yuqumli kasallik qoʻzgʻatuvchi mikroorganizmlar. Oʻtmishda «Viruslar» termini har xil kasallik qoʻzgʻatuvchilarga, ayniqsa nomaʼlum agentlarga nisbatan qoʻllanilgan. Fransuz olimi L. Paster bir qancha kasalliklarning kelib chiqishida bakteriyalarning rolini isbotlab berganidan soʻng Viruslar tushunchasi «mikrob» soʻzining sinonimi sifatida qoʻllanila boshlandi. Kasallik qoʻzgʻatuvchi bu … Читать далее

BARG BUJMAYISHI — oʻsimliklarda virus, zamburugʻ, bakteriyalar taʼsirida paydo boʻladigan kasallik. Zararlangan oʻsimlik yaxshi rivojlanmaydi, barg shapalogʻi och yashil tusga kirib, bujmaloqlashadi, sathi mayda dogʻlar bilan qoplanadi, moʻrt boʻlib qoladi. Barg bujmayishi gʻoʻza, kartoshka, beda, mevali daraxtlar, piyoz va b. oʻsimliklarda uchraydi. Ingichka tolali gʻoʻza navlari ham bu kasallikka yoʻliqadi, poyasining yuqori qismidagi boʻgʻim oraligʻi … Читать далее

BAKTERIOLIZ — bakteriyalarning antitelolar, bakteriofaglar, lizotsim, antiseptiklar, ximioterapevtik moddalar, autoliz taʼsirida erishi, immun reaksiyalarning bir turi. Bakterioliz bakteriya hujayrasi devoridagi peptidoglikon va sitoplazma membranasining yemirilishidan iborat. Spetsifik (bakteriofaglar, bakteriolizinlar, lizotsim taʼsirida) va nospetsifik (ayrim gidrolitik fermentlar, fizik va kimyoviy omillar ishtirokida) Bakterioliz farq qilinadi. Bakterioliz odam va hayvonlar organizmida mikrobga qarshi antitelolar taʼsirida roʻy beradi. … Читать далее

BABEZIOZ, babeziyellyoz — qoramol, qoʻy va echkilarda Babesia turkumiga mansub bir hujayrali organizmlar qoʻzgʻatadigan yuqumli kasallik. B. hayvonlarga kanalar orqali yuqadi. Kasallikning kechishi 4—8 sutka. Kasallangan hayvonning tana harorati keskin koʻtariladi, tez ozadi, suti kamayadi, baʼzan suti rangi qon aralash sargʻayadi, mazasi taxir boʻladi. Kasallik katta hayvonlarda ogʻir kechadi. Hayvonlarning koʻpi nobud boʻladi. Asosan yoz—kuz … Читать далее

VIRULENTLIK (lot. virulentus – zaharli) — mikroorganizmlarning kasallik qoʻzgʻatishi. Virulentlik faqat kasallik qoʻzgʻatuvchi (patogen) organizmlar turlariga xos boʻlib, patogen tur bir yoki bir guruh biotiplar, oʻsimlik navi yoki hayvon zotida tanlab kasallik qoʻzgʻatish xususiyati bilan belgilanadi. Mas., vilt kasalligini qoʻzgʻatuvchi vertitsillium avlodiga mansub V. dahliae Kleb. zamburugʻi koʻpgina ekinlar uchun virulent hisoblanib, ularning soʻlishiga sabab … Читать далее

BUNOSTOMOZ — kovsh qaytaruvchi hayvonlarda uchraydigan gelmintoz kasallik. Kasallikni mollarning ingichka ichagida parazitlik qiladigan Bunostomum trigonocephalum (qoʻy va echkilarda) va V. phlebitomum (qoramollarda) nematodalari quzgʻatadi. Ingichka ichakda yashaydigan urgʻochi nematodalar tuxumlari najas bilan tashqariga chiqadi va qulay sharoitlarda tuxumdan chiqqan lichinkalar 3—7 sutkada invazion bosqichga yetadi. Lichinkalar aksariyat hollarda teri orqali, shuningdek ozuqa va suv … Читать далее

BRONXIAL ASTMA (yun. asthma boʻgʻilish) , ziqnafas — mayda bronxlarning torayishi, shilliq pardasining koʻchishi va ichiga shilimshiq tiqilishi, bronxial oʻtkazuvchanlikning buzilishi, harakat faoliyatining izdan chiqishi natijasida vaqtbevaqt nafas qisishi va boʻgʻilish xuruji bilan oʻtadigan allergik kasallik (q. Allergiya). B. a., odatda, toʻsatdan, aksari kechasi tutib, bir necha soatdan bir necha kungacha davom etadi. Bronxial astma … Читать далее

BOTKIN KASALLIGI, virusli gepatit, yuqumli sariq kasalligi — jigarning yalligʻlanishi bilan kechadigan oʻtkir virusli kasallik. Kasallikning yuqumliligini birinchi boʻlib S. P. Botkin aniqlagan (q. Virusli gepatit). Пост Навигацияси

VAQTINCHA MEHNATGA QOBILIYATSIZLIK — xodimning sogʻligʻiga koʻra nisbatan qisqa muddat davomida ishni bajara olmasligi. OʻzRda mehnat qobiliyati muttasil yoʻqolib, bemorning mehnat faoliyatini umuman yoki uzoq muddatga toʻxtatish yoki mehnat sharoitlarini jiddiy ravishda oʻzgartirishga olib kelgan taqdirda, xodimga Tibbiy mehnat ekspertiza komissiyasi tomonidan nogironlik belgilanadi. Xodimlarning, shuningdek mehnat shartnomasi asosida ishlayotgan, yakka tartibdagi mehnat faoliyati bilan … Читать далее

VESTFAL SINDROMI — nasldan naslga oʻtadigan nerv kasalligi. Bunda qoʻl-oyoq vaqt-vaqti bilan falaj boʻlib qoladi. Baʼzi bemorlarda bosh miyaning harakatlantiruvchi nervlari ham zararlanishi mumkin. Lekin bosh miya nervlari, ayniqsa yuz nervi va koʻzni harakatlantiruvchi nervlar borgan muskullar normal ishlaydi. Falajlangan qoʻl-oyoqdagi pay reflekslari zaiflashadi yoki yoʻqoladi. Kasallik xuruji, odatda, bir necha soat davom etadi. Xurujlar … Читать далее