GERPES

GERPES (herpes; lot. herpo — oʻrmalab yurmoq) — viruslar qoʻzgʻatadigan kasallik, bunda badanning turli qismida teri qizarib, gʻuj-gʻuj mayda pufakchalar hosil boʻladi. Kasallik manbai bemor yoki virus tashuvchi hisoblanib, sogʻlom kishiga ular bilan muloqotda boʻlganda yuqadi. Sovqotish, shamollash, intoksikatsiya, infeksion kasalliklar (gripp, zotiljam va b.) oqibatida paydo boʻlishi mumkin. Oddiy va oʻrab oluvchi Gerpes farq … Читать далее

GAYMORIT

GAYMORIT — yuqori jagʻ suyagi boʻshligʻi (q. Gaymor boʻshligʻi) shilliq qavatining yalligʻlanishi. Kechishiga koʻra oʻtkir, oʻrtacha oʻtkir va surunkali xillari farq qilinadi. Shamollash, gripp, tumov va b. infeksion kasalliklar, shuningdek burun boʻshligʻi va chirigan tishdan yalligʻlanish jarayonlarining Gaymor boʻshligʻiga tarqalishi, baʼzan yuqori jagʻ suyagining shikastlanishi sabab boʻladi. Oʻtkir Gaymoritni vaqtida davolamaslik yoki chala davolash, baʼzan … Читать далее

GIBERNATSIYA

GIBERNATSIYA (yun. hibematio — kishlash, qishki uyqu yoki hibernatio — qishki) — 1) yilning noqulay mavsumida yashab qolish uchun hayvonlarda barcha hayot jarayonlarining vaqtincha toʻxtashi, qishki uyqu; 2) issiq qonli hayvonlar va odam organizmы faoliyatining sunʼiy ravishda sekinlashtirilgan holati. Termoregulyatsiyattg neyroendokrin mexanizmlarini toʻsuvchi neyroplegik vositalarni qoʻllash orqali hosil qilinadi. G . da organizm kislorod tanqisligi … Читать далее

BACHADONDAN TASHQARI HOMILADORLIK

BACHADONDAN TASHQARI HOMILADORLIK — urugʻlangan tuxum hujayraning bachadondan tashqarida taraqqiy etishi. Urugʻlangan tuxum hujayraning payvandlangan joyiga qarab, homila bachadon nayining oʻzida (B. t. h. ning shu xily eng koʻp uchraydi), tuxumdon yoki qorin boʻshligʻida, shuningdek bachadonning rudimentar shoxida rivojlanishi mumkin. Bachadon naylarida yalligʻlanishga xos oʻzgarishlar (chandiq va b.) boʻli-shi oqibatida ular oʻzining asosiy funkiiyasi, yaʼni … Читать далее

YARA KASALLIGI

YARA KASALLIGI, meʼda va oʻn ikki barmoq ichak yarasi — meʼda yoki oʻn ikki barmoq ichakda yara hosil boʻlishidan iborat kasallik. Koʻpincha 25—50 yashar erkaklarda, baʼzan ayollarda ham uchraydi. Kasallikning kelib chiqishiga kuchli hayajonlanish, qaygʻurish, qiyin hazm boʻladigan, yogʻli, achchiqshoʻr, oʻta issiq yoki sovuq taomlar isteʼmol qilish, tartibsiz ovqatlanish, chekish, spirtli ichimliklar ichish va boshqalar … Читать далее

YURAKNING ISHEMIK KASALLIGI

YURAKNING ISHEMIK KASALLIGI — yurak-tomir sistemasining keng tarqalgan kasalligi; miokard ishemiyasi va koronar qon aylanishining buzilishi bilan kechadi. Yurakning ishemik kasalligiga, asosan, koronar (toj) tomir arteriyalari aterosklerozi natijasida yurak muskullarida qon aylanishining yetishmay qolishi va shu tufayli yurakning qonga yolchimasligi sabab boʻladi. Yurakning ishemik kasalligiga stenogkardiya (dastlabki, muqim, nomuqim), miokard infarkti, infarktdan keyingi kardioskleroz, aritmik … Читать далее

YESIPOV Matvey Akimovich

YESIPOV Matvey Akimovich (1897, Chkalov viloyati — 1968, Samarqand) — teatr rassomi, Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan sanʼat arbobi (1950). Moskva rassomlik bilim yurtida taʼlim olgan (1918—20). Samarqanddagi «Musulmon agitguruhi»da rassom (1921—23). 1923-y. dan Samarqand viloyatlararo rus drama teatri, 1924-y. dan Samarqand viloyat musiqali drama teatrining bosh rassomi hamda Samarqand rassomlik bilim yurtida pedagog. Dastlab spektakllarni badiiy … Читать далее

VIRUSLI GEPATIT

VIRUSLI GEPATIT — oʻtkir yuqumli kasallik; jigar hujayralarining zararlanishi, umumiy intoksikatsiya belgilari, teri va shilliq qavatlarning sargʻayishi, peshobning toʻq sariq yoki «pivo»ga oʻxshash, najasning oqimtir tusga (gilvata rangiga) kirishi, jigar, baʼzan taloqning ham kattalashishi bilan ifodalanadi. Virusli gepatit deganda bir-biriga oʻxshash olti xil gepatit tushuniladi, bular A, V, S, D, Ye, G viruslari qoʻzgʻatadigan kasalliklardir. … Читать далее

BARTOLINIT

BARTOLINIT — qin (diloq) dahlizidagi katta Bartolin bezlarining yalligʻlanishi. Kasallik qoʻzgʻatuvchi mikroblar: gonokokk, streptokokk, stafilokokklarning bez yoʻllariga kirishi sabab boʻladi. Gonokokklar qoʻzgʻatgan Bartolinit (soʻzak B. i)da koʻpincha bez yoʻllarining har ikki tomon i yalligʻlanadi. Uz vaqtida davo qilinmasa, bez yoʻlining yalligʻlanib boʻrtishi natijasida teshigi berkilib, yiring toʻplanadi, yaʼni Bartolin bezining abssessi paydo boʻladi, bunda qattiq … Читать далее

VAMPIRLAR

VAMPIRLAR, arvoh shapalaklar, desmodsimonlar (Desmodontidae) — koʻrshapalaklar oilasi. Vampirlarni baʼzan barg burunlilar oilasiga kenja oila sifatida kiritiladi. Tanasining uz. 6,5—9 sm. Yuqori jagʻidagi kurak tishlari yirik va oʻtkir; qoziq tishlari yaxshi rivojlangan; keyingi (oziq) tishlari mayda, qisman reduksiyaga uchragan. Ichagi kalta, oshqozoni choʻziluvchan boʻlib, birdaniga koʻp miqdordagi oziqni saqlashta moslashgan. Vampirlar urugʻi Jan. va Markaziy … Читать далее