SALAKA (Clupea harengus membras) — seldlar urugʻiga mansub baliq, atlantika seldining kenja turi. Uz. 20 sm gacha, gigant S—38 sm gacha. Boltik, dengizining sharqiy qismi, ayrim Shvetsiya koʻllarida tarqalgan. Tuda boʻlib yashaydi. Tez oʻsadi. Planktonxoʻr, gigant Salaka — yirtkich. 6—11 y. yashaydi. 2—3 yoshda (uz. 10—12 sm) voyaga yetadi. Sohil yaqiniga 2—20 m chuqurlikka 10 … Читать далее
XARIUSLAR (Thymallidae) losossimon baliqlar turkumining oilasi. Uz. 25—30 sm, vazni 500 g, baʼzan undan ortiqroq. Tanasi qalin tangachalar bilan qoplangan. Orqa suzgichi uzun, koʻpincha chiroyli rangli. Yon chiziqlari, jagʻlari rivojlangan. Yevropa, Shim. Osiyo va Shim. Amerika daryolarida yashaydi. 1 urugʻi 6 turi maʼlum. Oʻrta Osiyo daryolarida uchramaydi. Odatda, tubi shagal toshli daryolarda tarqalgan. Hasharotlar va … Читать далее
TIKANLI BALIQLAR (Gasterosteidae) — tikansimon baliqlar turkumi oilasi. 5 urugʻi, 10 ga yaqin turi bor. Atlantika, Tinch okean va Shim. muz okeani havzalariga mansub dengiz va chuchuk suvlarda tarqalgan. Tanasining uz. 3 — 20 sm. Orqasida 3 — 16, qorin tomonida bitta tikan boʻladi (nomi shundan). Tikanli baliqlar 3 — 4 yil yashaydi, 1 yilda … Читать далее
UCHAR BALIQLAR (Exocoetidae) sargansimonlar turkumiga mansub baliqlar oilasi. Uz. 15—50 sm. Jagʻlari qiskd, koʻkrak va ayrimlarida qorin suzgichlari uzun. 7 urugʻi, 60 dan ortiq turi tropik va subtropik dengizlarda Tapkalgan. Baʼzan toʻda hosil qiladi. Suv ustida uchish xususiyatiga ega (nomi shundan). Xavf sezganda suvdan 10 m gacha balandlikda 200 m, baʼzan 400 m masofaga uchib … Читать далее
EVRIGALIN HAYVONLAR (evri… va yun. paNpok — shoʻrlangan) — muhit shoʻrlanishining keng miqyosda oʻzgarishiga chidamli boʻlgan suv yoki tuproq hayvonlari. Evrigalin hayvonlarga dengiz sohilida, daryolar quyilishida, shoʻrlangan yoki kuchli shoʻrlangan suv havzalarida yashaydigan hayvonlar, dengizdan daryolarga oʻtib uvildiriq tashlaydigan baliqlar kiradi. Evrigalin hayvonlar orasida artemiya qisqichbaqasi 20 dan 40% gacha shoʻrlangan, hatto vaqtinchalik chuchuklashgan suvlarda … Читать далее
FENOLOGIYA (yun. phainimena — hodisa va… logiya) — tabiatdagi mavsumiy hodisalar, ularning boshlanish muddatlari va shu muddatlarni belgilovchi omillar toʻgʻrisidagi bilimlar sistemasi. «Fenologiya» terminini belgiyalik botanik Sh. Morran taklif etgan (1853). Yuksak oʻsimliklarda kurtaklarning boʻrtishi va yozilishi, barg chikarishi, gunchalash (shonalash), gullash, urugʻ va mevalarning pishib yetilishi, kuzda barglar sargʻayishi va toʻkilishi (xazonrezgilik); sut emizuvchi … Читать далее
XEKLAR, merluzalar (Merlucciidae) — treskasimon balikdar oilasi. Gavdasining uz. 1,3 m gacha (odatda, 40 sm ga yaqin), vazni 10 kg gacha. Orqa suzgichi 2 ta. 4 urugʻi, 15 turi bor. Atlantika va Tinch okeanning iliq va subtropik suvlarida yashaydi. Kumushrang X., asosan, Shim. Amerika sohillari yakinida keng tarqalgan. Uz. 70 sm gacha; 3—4 yidda voyaga … Читать далее
CHOʻRTANSIMONLAR (Esocidae) losossimonlar turkumiga mansub baliklar oilasi. 1 uruqqa mansub 5 turi maʼlum. Yer yuzida keng tarqalgan. Qora, Azov, Kaspiy, Orol, Boltiq, Oq, Barens va Oxota dengizlarida ham uchraydi. Boshi katta, tumshugʻi choʻziq, yassi. Ogʻiz boʻshligʻidagi suyaklar va tili mayda tishlar bilan qoplangan. Tangachalari mayda. Tipik vakili odsiy choʻrtan baliq gavdasi 1,5 m gacha, ogʻirligi … Читать далее
SAYRA (Cololabis saira) — sargansimonlar turkumiga mansub tuda boʻlib yashovchi dengiz baligʻi. Uz. 36 sm gacha, vazni 200 g gacha, Tinch okeanning shim. kismi va Yapon dengizida tarkalgan. 5—6 y. yashaydi; 3—4 yoshida voyaga yetadi. Yanvar — iyun oylarida Yapon dengizi jan. qismiga 9—23 ming uvildiriq tashlaydi. Uvildiriklari yopishqoq iplar yordamida suv oʻtlariga ilashib qoladi. … Читать далее
TOGʻAYLI BALIQLAR (Chondrichthyes) — umurtqalshshr sinfi. Uz. 6 sm dan 20 m gacha. Skeleti togʻay, terisi plakoid tangachalar bilan qogatangan yoki tangachalar boʻlmaydi. Jabra yoriqlari 5—7, baʼzan 4 juft, tashqariga ochiladi: jabra qopqoqlari boʻlmaydi. Suzgich pufagi yoʻq. Ichagida spiral klapan, yuragida arterial konus bor. Anal va siydik chiqarish teshigi qorin suzgichlari asosida. Ichki urugʻlanadi. Kopulyativ … Читать далее