PARA — Braziliyaning shim. qismidagi shtat. Mayd. 1253 ming km2. Axoliyey 6,1 mln. kishi (2000), asosan, metislar (mahalliy nomi — kaboklu). Maʼmuriy markazi — Belen sh., boshqa yirik shaxri — Santaren. Shtat sharqiy Amazoniyada joylashgan, shim. va jan. dan Gviana tizmalari va Braziliya yassitogʻligi oʻrab turadi. Iqlimi ekvatorial, nam va issiq iqlim. Oʻrtacha oylik t-ra … Читать далее
PALEOGEOGRAFIYA (paleo… va geografiya) — Yer va Yer poʻstining oʻtgan geologik zamonlardagi tabiiy geografik holatini oʻrganadigan fan, tarixiy geologiyaning bir qismi. Paleogeografiyaning asosiy vazifasi qad. davrlardagi quruklik va dengizlarning joylashishi, chuqurligi, suvning shoʻrligi, suv osti relyefi, oʻsimlik va hayvonot dunyosi, yer landshafti, iqlimi, quruqlik va dengizlarda sodir boʻlgan fizikkimyoviy hamda tabiiy-geografik jarayonlarni tadqiq qilishdan iborat. … Читать далее
MAGNIY (Magnesium), Mg — Mendeleyev davriy sistemasining II guruhiga mansub kimyoviy element; ishkoriy — yer metallarga kiradi. Tartib rakami 12, at. m. 24,305. Tabiiy Magniy 3 ta barqaror izotopdan iborat. 24Mg (78,60%), 25Mg (10,11%), 26Mg (11,29%). Uchta sunʼiy radioaktiv izotopi (23Mg, 27Mg, 28Mg) olingan. Magniyni 1808 i. dastlab ingliz fizigi A. Devi amalgama holida olgan. … Читать далее
POVIDLO (polyakcha, povidla) — mevalar, rezavor va shakardan tayyorlanadigan shirinlik. Olma, nok, olxoʻri, oʻrik va b. mevalar yoki ularning aralashmasi pyuresi (boʻtqasi)ga shakar (odatda 1 dan 1,8 qismgacha pyurega 1 qism shakar) qoʻshib qaynatib tayyorlanadi. Tabiiy kislotasi past boʻlgan pyurega limon yoki b. oziq-ovqat kislotasi qoʻshiladi. Tayyorlangan mevalar ozgina suv solingan idishga solinib, qopqogʻi berk … Читать далее
PIROLYUZIT (yun. rug — olov va luo — yuvaman) , polianit — oddiy oksidlar kichik sinfiga mansub mineral. Kimyoviy tarkibi — MpO2, tarkibida Mp 55-63%; Va, Na, K va b., maʼlum mikdorda suv boʻladi. Tetrago-nal singoniyada kristallanadi; kris-tallari strukturasi rutil tipli. Koʻpincha yashirin kristall tuproqsimon kukun massalar hosil kiladi; marganes, kisman temir gidrookislari va b. … Читать далее
MARTEN CHOʻYANI — marten penila qayta eritilib marten poʻlati olinadigan choʻyan. Tarkibida temir va ugleroddan tashqari kremniy (Si) — marganes (Mp) – fosfor (R) — 0,02 —2,0% va oltingugurt (S) — 0,01 —0,06% boʻladi. Xillari: fosforli, yuqori sifatli va koks M. ch. ; kislota xarakterli marten jarayoni uchun asos xarakterli marten jarayoni uchun 0,2 — … Читать далее
MAHARASHTRA — Hindistondagi shtat. Hindiston ya. o. ning shim.-gʻarbiy qismida. Mayd. 308 ming km2. Aholisi 97 mln. kishi (2001), aksari maratxdar. Aholisining 80% hindu diniga eʼtiqod qiladi. Maʼmuriy markazi — Mumbay (Bombay) sh. M. ning yer yuzasi togʻlik, sohili kambar pasttekislik. Iqlimi mussonli, sohilida issiq va sernam, ichki r-nlarida quruq iqlim. Dekan yassitogʻligida unumdor qoratuproqyaar … Читать далее
MARIANA OROLLARI — Tinch okeanning gʻarbiy qismidagi bir guruh orollar, Mikroneziyayaya.. Mayd. 1,1 ming km2. 15 ta yirik va bir necha mayda orol va riflardan iborat. Kelib chiqishiga kura, marjon va vulkan orollar. Tez-tez zilzila boʻlib turadi, soʻnmagan vulkanlar bor. Eng baland joyi 965 m. Fosforit, oltingugurt, temir va marganes rudasi konlari bor. Iklimi tropik, … Читать далее
MUGʻXONA, qurum, mugʻtosh — 1) otashparastlar qarorgohi; 2) oʻtov shaklida toshdan yasalgan qabr inshooti (mil. av. 3—2 — mil. 5—6-a. lar). Namangan viloyatidagi Kosonsoy yaqinidan topilgan M. Shim. Fargʻonaning yarim oʻtroq qabilalariga mansub. Inshoot devorlari siniq va yupqa toshlardan qorishma ishlatilmay oval shaklida (5×8,5 m) qurilgan. Ichki xonaning chiqish tuynugi boʻlib, toshtaxta bilan berkitib qoʻyilgan. … Читать далее
MINNESOTA — AQSHning shim. qismidagi shtat. Mayd. 218,6 ming km2. Aholisi 5,01 mln. kishi (2002). Maʼmuriy markazi — Sent-Pol sh. Buyuk koʻllardan gʻarbda joylashgan. Yer yuzasi oʻrqirli tekislik. Iqlimi moʻtadil kontinental iqlim. Yanv. ning oʻrtacha t-rasi 10—15°, iyulniki 17—22°. Yillik yogʻin 700 mm gacha. Asosiy daryosi — Missisipi. Shim.-sharqida igna bargli oʻrmonlar saqlangan; 10 mingdan … Читать далее