Результаты поиска для: a/oz/encyclopedia/t/talab-va-taklif/

NODAVLAT SEKTORI — milliy iqtisodiyotning davlat tasarrufida boʻlmagan sohalari. Nodavlat sektori Gʻarb mamlakatlarida privat, yaʼni xususiy sektor deb yuritiladi. Oʻzbekistonda xususiy korxonalar, qoʻshma korxonalar, shirkatlar, kooperativlar, xoʻjalik uyushmalari, aksiyadorlik jamiyatlari, fermer va dehqon xoʻjaliklari Nodavlat sektoriga ki-ritilgan. U xususiy mulkning ustuvorligi bilan ajralib turadi va uning milliy iqtisodiyotdagi hissasi turli mamlakatlarda turlicha. Nodavlat sektori korxonalari, … Читать далее

NARX SHAKLLANISHI — tovarlar va xizmatlarga belgilangan yaarsning bir qator omillar taʼsirida yuzaga kelishi jarayoni. Umumiy maʼnoda — N. sh. ga davlat organlari (soliq, kredit va iqtisodiy siyosatning boshqa koʻrinishlari orqali) hamda iqtisodiy fa-oliyat subyektlarining oʻzlari taʼsir koʻrsatadi. Tor maʼnoda — firmalarning oʻz narx strategiyasini ishlab chiqishi. Narx shakllanishining 3 asosiy — erkin, maʼmuriy va … Читать далее

NEOKLASSIK IKTISODIY NAZARIYA — iqtisodiy nazariyada marjinalizm gʻoyalari anʼanalarini davom ettirgan yetakchi yoʻnalish. Bu nazariyaning eng mashqur vakillari A. Marshall (Buyuk Britaniya), L. Valras (Shveysariya), J. Klark (AKD1), K. Viksel (Shvetsiya), A. Pareto (Italiya), P. Samuelson, K. Errou (AKD1) va b. Hozir jaqondagi iqtisodchilarning aksari-yat qismi Neoklassik iktisodiy nazariya tarafdorlaridir. Mazkur nazariya marjinalistik ta-moyillar asosida … Читать далее

BOZOR — 1) sotuvchilar bilan xaridorlar oʻrtasidagi tovar ayirboshlash munosabatlari; i. ch. bilan isteʼmolni oʻzaro bogʻlovchi mexanizm. B. obyekti nafligi bor tovar va xizmatlar, subyekti esa Bozor ishtirokchilari (sotuvchi va xaridorlar) boʻlib, ular firmalar, uy xoʻjaliklari, davlatning tashkilot, idoralari va b. dan iborat. Bozor ishtirokchilari tovar va xizmatlarni pul vositasida ayirboshlash yuzasidan munosabatlarga kirishadilar. Bozorda … Читать далее

BOZOR MUVOZANATI — bozordagi tapab va taklifntg miqdoran va tarkib jihatidan bir-biriga muvofiq kelishi. Bozor muvozanati bir lahzalik (oʻzgarmas taklifda), qisqa muddatli (tashkilot yoki firmalarning oʻzgarmas miqdori va i. ch. hajmining oʻzgarishi) va uzoq muddatli (iqtisodiy shartsharoit tashkilot, firmalar va mavjud talabning zamonaviy darajasiga muvofiq kelganda) boʻlishi mumkin. Talab va taklif uzoq vaqt bir-biridan ajralib … Читать далее

YAMAYKA VALYUTA TIZIMI, Yamayka bitimi — 1976 yil yanv. da Kingston (Yamayka)da Xalqaro valyuta fondi (XVF) aʼzolari boʻlgan mamlakatlar vakillari kengashida tuzilgan bitimga muvofiq tashkil topgan va 1978-yil apr. dan kuchga kirgan jahon valyuta tizimi. Yamayka bitimi XVF ustaviga oʻzgarishlar kiritdi va ilgari BrettonVuds bitimi (1944) dan farq qiladigan (bu bitimga koʻra XVF aʼzolari boʻlgan … Читать далее

NARX, baho — tovar qiymatining puldagi shakli; bozor iqtisodiyotida amal qiluvchi iqtisodiy dastak. Iqtisodiy tafakkur tarixidagi ayrim qarashlarda Narxni qiymatning mehnat nazariyasiga asoslanib talqin qilishgan, unga qiymatning puldagi ifodasi deb qaralgan. 21-a. boshlaridagi nazariyalar Narxni pulning miqdoriy nazariyasi asosida izoxlab, Narxga xarajatlar, tovarning nafliligi va raqobat taʼsir etishini eʼtirof etadi. Narxni qiymat belgilaydi, ammo u … Читать далее

ISHSIZLIK — bir qism iqtisodiy faol aholining oʻziga loyiq ish topa olmasdan qolishi va mehnat zaxirasiga aylanishi. Oʻzbekistonda Ishsizlik tushunchasi rasman 1992-y. «Aholini ish bilan taʼminlash toʻgʻrisida»gi qonunining qabul qilinishi bilan meʼyoriy kuchga ega boʻldi (1998-y. 1-mayda ushbu qonunning yangi tahriri qabul qilindi). Ishsizlik inson manfa-atlariga toʻgʻridantoʻgʻri taʼsir qiladigan yirik ijtimoiy-iqtisodiy muammolardan biri hisoblanadi. Ish … Читать далее

LEONTYEV Vasiliy Vasilyevich (1906.5.8, Sankt-Peterburg — 1999.7.2, Nyu-York) — amerikalik rus iqtisodchisi. Leningrad un-tini tugatgan (1925). 1925-1928-y. larda Berlin un-tida oʻqib, 1928-y. da d-rlik ilmiy darajasini oldi. 1931-y. da AQSHga koʻchib ketgan. Garvard un-ti (1932—75), NyuYork un-ti (1975-y. dan) prof. Leontyev «xarajatlar — mahsulot chiqarish» iqtisodiy tahlil usulini yaratdi. Bu usul AQSH iqtisodiyotining tarmoqlararo balansini … Читать далее

ISH HAQI — mehnatga pul shaklida toʻlanadigan haq; qiymatning oʻzgargan shakli, ish kuchi (taqdim etilgan mehnat xizmati)ning bahosi. Ish kuchi qiymati va narxi bevosita Ish haqida ifodalanadi. Ish haqi darajasi mehnat bozorilz kelishiladi. Xodim mehnat bozorida mehnatni emas, oʻz ish kuchini sotadi. Ish haqi mehnatning pul shaklidagi bahosi boʻlib, uni ishga yollovchilar (korxona, muassasa, tadbirkor) … Читать далее