PALEOGEN SISTEMASI (DAVRI) (yun. palaios — qadimgi va genos — tugʻilish, yoshi) — Yer tarixi kaynozoy eratermasinint boshlanish davri. Paleogen sistemasi s taxm. 65—66 mln. yil muqaddam boshlanib, 40—42 mln. yil davom etgan. Paleogen sistemasi yotqiziqlari Yer yuzida keng tarqalgan boʻlib, Amerika, Yevropa, Shim. Amerikaning anchagina qismini qoplab yotadi. Paleogen sistemasida yirik tektonik harakatlar boʻlib … Читать далее
MIKROORGANIZMLAR — asosan, bir hujayrali mikroskopik tirik mavjudotlarning katta guruhi. Mikroorganizmlarga bakteriyalar, aktinometsitlar, achitqilar, mogʻor zamburugʻlari, mikroskopik suvoʻtlar va b. kiradi. Mikroorganizmlar prokariotlar (hujayrasida yadro va xromosoma apparati yoʻq organizmlar) va eukariotlar (hujayrasida sitoplazma va membrana bilan ajratilgan yadrosi bor bir yoki koʻp hujayrali organizmlar)ga boʻlinadi. Mikroorganizmlar tabiat (tuproq, suv, oʻsimlik qoldiqlari va b.)da keng … Читать далее
METAMORFOZ (yun. metamorphosis — oʻzgarib qolish) — hayvonlarda Metamorfoz, yaʼni metaboliya — organizm tuzilishining tubdan oʻzgarishi. Metamorfoz tufayli lichinka voyaga yetgan organizmga aylanadi. Metamorfoz koʻpchilik umurtqasizlar, ayrim umurtqalilar — minogalar, ayrim baliklar (ikki xil nafas oluvchilar), suvda va qurukdikda yashovchilar uchun xos. Metamorfoz, odatda, ontogenezda hayvon yashash tarzining keskin oʻzgarishi, mas, suvda hayot kechirishdan quruklikka … Читать далее
MUSSON OQIMLARI — musson shamollari taʼsirida okeanlar va dengizlar yuzasida vujudga keladigan oqimlar; 100 m chuqurlikkacha yetadi. Hind okeanining shim. qismidagi oqim, Arabiston dengizi va Bengaliya qoʻltigʻidagi oqimlar, qisman, Somali oqimi (Afrikaning shim.-sharqiy qirgʻoklarida) eng kuchli Musson oqimlari hisoblanadi. Musson oqimlari ham musson shamollariga oʻxshab qishda Osiyodan Afrika va Avstraliya tomonga, yozda esa qarama-qarshi tomonga … Читать далее
PETROLEY EFIRI — toʻyingan ali-fatik uglevodorodlar (85% gacha 5 ta va 6 ta uglerodli uglevodorodlar) aralashmasi. Rangsiz suyuqlik, qaynash t-rasi 30—80°, zichligi 650—700 kg/m3; tarkibida olefin va aromatik uglevodorodlar, oltingugurt, suv va mexanik aralashmalar boʻlmasligi zarur. Neft yoki gidrokreking mahsulotlarining yengil fraksiyasidan, shuning-dek, katalizator ishtirokida SO2va N2 dan sintez yoʻli b-n olinadi. Smolalar, yogʻlar, efir … Читать далее
MARIANA NOVI — Tinch okeanning gʻarbiy qismidagi chuqur suv osti botigi. Mariana o. lari boʻylab 1340 km masofaga choʻzilgan. Oʻrtacha kengligi 59 km, chuq. 11022 m (Dunyo okeanining eng chuqur joyi). Loading… Пост Навигацияси Previous PostMARZA Next PostMARIBOR
PROLYUVIY (lot. proluo — yuvaman, oqim bilan chiqaraman) — togʻ jinslarining yogʻingarchilik taʼsirida yuvilishidan hosil boʻlgan gʻovak jinslar. Prolyuviy togʻ etaklaridagi tekislikka oqim taʼsirida kelib, devorga oʻxshash turli toʻsiqlar holida choʻkib joylashadi. Prolyuviy turli kattalikdagi chaqiqjins parchalaridan iborat boʻlgan, oralari se-mentlovchi material sifatida qum va loy bilan toʻlgan holda fanglomerat yoki juda kichik zarrachalardan iborat … Читать далее
POLINEZIYA KICHIK OBLASTI — Avstraliya quruqlik zoogeografik oblastining kichik oblasti. Polineziya kichik oblastiga Yangi Zelandiya kichik oblastitsan shim. da joylashgan Tinch okean o. lari va arxipelaglari (Gavayi o. dan tashqari) kiradi. Polineziya kichik oblasti faunasida barcha o. fau-nasiga oʻxshab endemik turlar koʻp, sut emizuvchilar kam. Quruqlikda sut emi-zuvchilardan qoʻlqanotlilar (shomshapalaklar, uzunqanotlilar, katta qanotlilar) hamda odamlar … Читать далее
POYTUGʻ — Andijon viloyati Izbos-kan tumanidggn shahar (1980-y. dan). Tuman markazi (1935-y. dan). T. y. stan-siyasi. Viloyat markazi (Andijon sh.)dan 12 km. Aholisi 29,2 ming kishi (2003). Katta Fargʻona kanalidan suv oladi. Toponimistlarning fikricha, shahar nomi «poy» — quyi, etak va «tugʻ» — bayroq, toʻgʻon soʻzlaridan vujudga kelgan (Mahmud Koshgʻariyda tugʻ — toʻgʻon). Shunga asoslanib, … Читать далее
MULCHALASH (ing. mulch — qoplash) — tuproq betini kalin mulchaqogʻoz yoki havol (poxol, torf, chirindi, goʻng va b.) materiallar bilan yoppasiga yoki qator oralatib yopish. Mulchalash oʻsimlikning oʻsishi sharoitiga ijobiy taʼsir etadi; yer betidan namning bugʻlanishini kamaytiradi, sutka davomida haroratning oʻzgarish amplitudasi muqobil boʻlishini taʼminlaydi, yer betini suv yuvib ketishi va shamol uchirib ketishidan himoya … Читать далее