MAQOL — xalq ogʻzaki ijodi janri; qisqa va loʻnda, obrazli, grammatik va mantiqiy tugal maʼnoli hikmatli ibora, chuqur mazmunli ran. Muayyan ritmik shaklga ega. Maqol larda avlod-ajdodlarning hayotiy tajribalari, jamiyatga munosabati, tarixi, ruhiy holati, etik va estetik tuygʻulari, ijobiy fazilatlari mujassamlashgan. Asrlar mobaynida xalq orasida sayqallanib, ixcham va sodda poetik shaklga kelgan. Maqollar mavzu jihatdan … Читать далее
MIKROKIMYOVIY ANALIZ — analitik kimyoning kam miqsordagi moddalar (massasi 10~3 dan g gacha kattik modda yeki 0,1—1 ml gacha eritma yoxud gaz) namunasini tekshirishga asoslangan usullari majmui. Mikrokimyoviy analiz turli usullarga asoslanib kichik namunadagi na-faqat asosiy komponentlarni, balki elementlar — qoʻshimchalarni ham aniqlashga imkon beradi. Yarimoʻtkazgichlar sanoati, metallurgiya, mineralogiya, sud kimyosi, biokimyo, klinik tadqiqotlar, sintezlab … Читать далее
MOLXONA — mol bokiladigan bino. Boqiladigan mol turi ga qarab qoʻylar uchun qoʻralar, qoʻtonlar, qoramollar uchun ogʻilxonalar, otlar uchun otxonalar quriladi. Ularning har biri oʻziga xos tuzilishga ega. Krramollar Molxonada boglab va bogʻlamay boqiladi. Mollar 2 qator qilib bogʻlab boqiladigan Molxonada ogʻilxona bino boʻylab qator joylashtiriladi va 1,5 m li koʻndalang yoʻllar bilan seksiyalarga boʻlinadi, … Читать далее
KOVALYOV Fyodor Arxipovich (1890.4.2, Samara — 1965.12.4, Toshkent) — rej. Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan sanʼat arbobi (1944). Krasnoyarsk, Kuybishev teatrlarida ishlagan. 1929—31 y. larda Toshkent ishchi-yoshlar teatrida, 1931 — 65 y. lar Alisher Navoiy nomidagi opera va balet teatrida ishlagan. Oʻsh oʻzbek musiqali drama va Fargʻona oʻzbek musiqali drama teatrlarida ham spektakllar qoʻygan. Eng yaxshi spektakllari: … Читать далее
PROPILEN, propen, SN2=SNSN3 — kuchsiz hidli, rangsiz yonuvchi gaz. Mol. m. 42,078. Suyuklanish t-rasi — 185,25°, qaynash t-rasi — 47,7°, alangalanish t-rasi 455°. Neftni kay-ta ishlash gazlarida, sintetik kauchuk z-dlari gazida boʻladi. Reaksiyaga kirishish xususiyati oʻta yuqori. Polipropilen, etilen-propilen kauchuklar, glitserin, akrilonitril va b. koʻpgina mu-him kimyoviy xom ashyolar, shuningdek, motor yonilgʻilari olishda qoʻllanadi. Пост … Читать далее
METILAMIN, monometilamin, CH3NH2 — oddiy alifatik amin; oʻtkir ammiak hidli gaz. 0,005% li konsentratsiyada ham hidi seziladi. Mol. m. 31,06. Suyuklanish t-rasi — 93,46°, qaynash t-rasi — 6,32°, zichligi 682,8 kg/ m3. Suvda, etanolda va b. organik erituvchilarda yaxshi eriydi. Kuchli asos, birlamchi aminlarga xos xususiyatlarga ega. M. Goffmanreaksiyalari yordamida sintez qilinadi. Insektitsidlar, erituvchilar, sirt … Читать далее
MANNOZA, S6N12O6 — monosaxarid; glyukoza izomeri. Mol. m. 180,16. Mikroorganizmlar va oʻsimliklar polisa-xaridlari — mannanlar, galaktamanlar, glyukomannanlar tarkibiga kiradi; baʼzi murakkab oqsillarning kom-ponenti hisoblanadi. Suvda yaxshi eriydi, taʼmi shirin. Qaynash t-rasi 132°. Sitrus, anakard va karinokarp oʻsimliklari mevasida erkin qolda uchraydi. Mannoza organizmda oʻzining faollangan shakli — gaunozindifos-fatmannoza (GDFM) yordamida oʻzgaradi. Пост Навигацияси
POLIVINILATSETAT (movilit, vinilit X, radopas) [—SN2SN — — (OSOSN3)—]„ — shaffof, rangeiz, amorf polimer. Mol. m. 10000 dan bir necha mln. gacha (olinish sharoitiga kura). Yumshash t-rasi 30—50°, zichligi 1190 kg/ m3. Ketonlar, murakkab efirlar, aromatik uglevodorodlar va me-tanolda yaxshi eriydi. Suv, alifatik uglevodorodlar, benzin, mineral, moylar va glikollarda erimaydi. Sanoatda Polivinilatsetat vinilatsetatni eritmada, emulsiyada … Читать далее
METIONIN (Methioninum) — 2-ami-no-4-metiltiobutan kislota. Oʻziga xos qoʻlansa hidli, oq kristall modda. Almashtirib boʻlmaydigan aminokislota. Mol. m. 149,21. Sintez nuli bilan olingan. Biologik faol modda, hayvon va oʻsimliklar oqsilida ham bor. Suvda juda oz eriydi. Organizmda adrenalin, kreatin kabi moddalar sintezida ishtirok etadi, gormonlar, fermentlar, vitaminlar taʼsirini kuchaytiradi. Metionin yetishmaganda moddalar almashinuvi buzilib, jigarni yogʻ … Читать далее
MOLDIBOYEV Abdilas [1906.24.6 (7.7), Qirgʻiziston, Kemin tumani — 1978.31.5, Bishkek] — qirgʻiz kompozitori va xonanda (tenor). Qirgʻiziston xalq artisti (1937), qirgʻiz kompozitorlik musiqasi asoschilaridan. Moskva konservatoriyasida taʼlim olgan (1940—41 va 1947—50). Qirgʻiziston musiqali drama teatrida (1933-y. dan), Qirgʻiziston opera va balet teatrida (1942-y. dan) xonanda. Qirgiziston kompozitorlar uyushmasi raisi (1939 — 67). V. Vlasov, V. … Читать далее