MEXANIKA VA INSHOOTLARNING SEYSMIK MUSTAHKAMLIGI INSTITUTI

MEXANIKA VA INSHOOTLARNING SEYSMIK MUSTAHKAMLIGI INSTITUTI, Oʻzbekiston FA M. T. Oʻrozboyev nomidagi Mexanika va inshootlarning seysmik mustahkamligi instituti — mexanika muammolari, paxta terish mashinasi mexanikasi, bino va inshootlarning zilzilaga chidamliligi, muhitlar mexanikasi masalalari bilan shugʻullanadigan i. t. muassasasi. Dastlab Inshootlar in-ti nomi bilan Toshkentda 1947-y. tashkil qilingan, 1959-y. shu in-t lab. lari asosida Qurilish va … Читать далее

METALLAR FIZIKASI

METALLAR FIZIKASI — metall va krtishmalarning atom tuzilishi hamda fizik xossalarini oʻrganish bilan shu-gʻullanadigan fizika boʻlimi; qattiq jism fizikasinint tarkibiy qismi. 20-a. boshlarida nemis olimi P. Drude metallarning tuzilish modelini taklif qilib, bu model yordamida ularning elektr va issiqlik oʻtkazuvchanligini tushuntirdi. Shu modelga koʻra, metall atomlari oraligʻi «elektrongaz» bilan toʻlgan. X. Lorents bu nazariyani rivojlantirdi … Читать далее

MEXIKO

MEXIKO — Meksikaning markazidagi shtat. Mayd. 21,5 ming km2. Aholisi 13,08 mln. kishi (2000). Maʼmuriy markazi — Toluka sh. Markaziy Mesa togʻligining jan. qismi, qisman Vulkanli Syerra togʻlarida joylashgan. Gʻarbda Toluka togʻ oraligi havzasi va sharqda Mexiko havzasini oʻz ichiga oladi. Vulkan harakatlari faol seysmik r-n hisoblanadi. Iklimi tropik, togʻli iqlim, oʻrtacha oylik t-ralar 9—12° … Читать далее

MARASH

MARASH — Turkiyaning jan. qismidagi shahar. Marash elining maʼmuriy markazi. Aholisi 242 ming kishidan ziyod (1990-y. lar oxirlari). Avtomobil yoʻllari tuguni. Q. x. rayonining mu-him savdo-transport markazi. Oziq-ovqat, toʻqimachilik, metallsozlik sa-noati korxonalari bor. Qoʻlda gilam toʻqiladi. Пост Навигацияси

PUERTO-RIKO

PUERTO-RIKO (Puerto Rico) , Puerto-Riko Hamdoʻstligi (Commonwelth of Puerto Rico) — Vest-Indiyada Katta Antil o. lari arxipelagining sharqiy qismidagi Puerto-Riko, Vyekes, Kulebra va Mona o. larida joylashgan AQSH mulki. Mayd. 8,9 ming km2. Axrlisi 3,95 mln. kishi (2002). Maʼmuriy jihatdan 78 munitsipal okrug (district)ra boʻlinadi. Maʼmuriy markazi — San-Xuan sh. Davlat tuzumi. P.-R. AQSHga «erkin … Читать далее

PORTLEND

PORTLEND — AQSHning shim.-gʻarbiy qismidagi shahar, Oregon shtati-da. Aholisi 529,1 ming kishi (2000). Uillamett daryosining Kolumbiya daryo-siga quyilish joyida, okeandan 170 km ichkaridagi port (okean kemalari ham kira oladi), chetga oʻrmon mahsulotlari va gʻalla chiqariladi. Transport yoʻllari tuguni. Aeroporti xalqaro ahamiyatga ega. Portlend — mamlakatning Tinch okean sohilidagi muhim sanoat va savdomoliya markazlaridan. Rangli va … Читать далее

POYTUGʻ

POYTUGʻ — Andijon viloyati Izbos-kan tumanidggn shahar (1980-y. dan). Tuman markazi (1935-y. dan). T. y. stan-siyasi. Viloyat markazi (Andijon sh.)dan 12 km. Aholisi 29,2 ming kishi (2003). Katta Fargʻona kanalidan suv oladi. Toponimistlarning fikricha, shahar nomi «poy» — quyi, etak va «tugʻ» — bayroq, toʻgʻon soʻzlaridan vujudga kelgan (Mahmud Koshgʻariyda tugʻ — toʻgʻon). Shunga asoslanib, … Читать далее

MOʻYLOVLI BALIQLAR

MOʻYLOVLI BALIQLAR (Barbus) karpsimonlar oilasiga mansub baliqlar urugʻi. Daryo va koʻllarda yashaydi yoki oʻtkinchi baliqlar. Ogʻzi yonida ikki juft moʻylovi, orqa suzgichida tishchalari, baʼzan silliq tikani boʻladi. Koʻpchilik turlari Afrika va Osiyoning tropik, Yevropaning iliq suvlarida yashaydi. Orol moʻylovli baligʻi (B.brachycephalus)ning uz. 1 m gacha, vazni 20 kg gacha. 5—6 y. da voyaga yetadi. Uvildiriq … Читать далее

MUSTYE MADANIYATI

MUSTYE MADANIYATI, m ustye davri — ilk paleolit davriningeng soʻnggi madaniyati (mil. av. 150—40 ming yillik). 19-a. ning 60-y. larida fransuz arxeologi G. Mortilye Fransiyaning jan.-gʻarbidagi Le-Mustye (Le Moustier) gʻoridan suyak va tosh qurollar topganligi uchun shu nom bilan yuritiladi. Bu davrda yashagan odamlar ne-andertallar nomi b-n fanga kirgan. Mustye madaniyati uchun gardishsimon nukleus va … Читать далее

MUSTANG

MUSTANG (ispancha mustango) — xonaki otlarning yovvoyilashgan avlodi. Yevropaliklarning istilosidan keyin ular Shim. Amerikaga keltirgan xonaki otlarning yovvoyilashuvidan kelib chiqqan. Egasiz qolgan, qoʻralardan chiqib ketgan otlar hosildor yaylovlar — preriyalarda yovvoyilashib, kattakatta uyurlarga aylangan. Mahalliy aholi M. larni goʻshti, terisi uchun ovlagan, qoʻlga oʻrgatgan. 18—19-a. larda ularning soni 4 mln. ga yetgan. Mustang 20-a. ga … Читать далее