MEHMED RAUF (1875 – Istanbul – 1931.23.12) — turk yozuvchisi. Dengizchilar bilim yurtini tugatgan (1893). Istanbuldagi elchilik kemalaridan birida aloqa ofitseri boʻlib xizmat qilgan. 1908-y. harbiylikdan isteʼfoga chiqib, tijorat bilan shugʻullangan. Ilk hikoyasi — «Tushkunlik» (1891, «Dushmush») adabiy jamoatchilik tomonidan yuksak baholangan. Ijodiy kamolotida Xolid Ziyoning taʼsiri katta boʻlgan. Mehmed Rauf bir qancha oq sheʼrlar, … Читать далее
PALOS, sholcha — ikki tomonlama naqsh hosil qilib qoʻlda yoki mashinada toʻqib tayyorlanadigan patsiz gidam. Ip, jun, sunʼiy tolalardan toʻqiladi. Odatda, yer (pol)ga toʻshaladi. Gazlama toʻqish usulida arqoq ipini 2 xil koʻrinishda (vertikal tirqishli va tirqishsiz) matalishi vositasida ba-jariladi. Arqoq ipini bu usulda matalishi turli (handasiy va islimiy) naqshlar, ifodali tasvirlarni aniq hosil qilish imkonini … Читать далее
PALERMO — Italiyadagi shahar va port. Sitsiliya viloyati va Palermo provinsiyasining maʼmuriy markazi. Aholisi 652,6 ming kishi (2001). Iqtisodiy ahamiyati jihatidan mamlakat jan. da Neapoldan keyin 2-oʻrindagi shahar. Tirren dengizi sohilidagi port (chetga sitrus mevalar chikariladi). Aeroporti xalqaro ahamiyatga ega. Kemasozlik va kema taʼmirlash, samolyotsozlik, q. x. mashinasozligi, kimyo, yogʻochsozlik, sement, oziq-ovqat, toʻqimachilik, poyabzal, poʻlat … Читать далее
MIKNAS, Meknes, Miknas ulzaytun — Marokashning shim,-gʻarbiy qismidagi shahar, Oʻrta Atlas togʻlari etagidagi platoda joylashgan. Miknas viloyatining maʼmuriy markazi. Aholisi 460 ming kishidan ziyod (1990y. lar oʻrtalari). T. y. stansiyasi, shosse yoʻllari tutuni. Mamlakat shim.gʻarbiy qismining muhim iqtisodiy va q. x. rayonining savdo markazi. Oziqovqat, toʻqimachilik, yogʻochsozlik sanoati korxonalari, sement z-di mavjud. Hunarmandchilikda quyma sopol … Читать далее
MUSHEL Georgiy Aleksandrovich (1909.29.7, Tambov – 1989.27.12, Toshkent) — kompozitor, pianinochi, pedagog. Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan sanʼat arbobi (1944). Moskva konser-vatoriyasini tugatgach (1936), Toshkent konservatoriyasida oʻqituvchi, prof. (1976). Oʻz ijodida Yevropa kompozitorlik (mas, M. Ravel, S. Prokofyev) musiqasi anʼanalarini davom ettirib, oʻzbek musiqa merosiga xos usul va ohanglarga, shakl va uslublarga ijodiy tayangan. Oʻzbekistonda birinchilar katori … Читать далее
PEDAGOGIK PSIXOLOGIYA — taʼlim va tarbiya muammolarini tadqiq qiladigan psixologiya sohasi. U shaxsning maqsadga muvofiq rivojlanishini, bilish faoliyatining va insonda ijtimoiy ijobiy sifatlarni tarbiyalashning psixologik muammolarini oʻrganadi. Pedagogik psixologiyaning maqsadi — shartsharoit va b. psixologik omillardan kelib chiqqan holda oʻqitishning oqilona rivojlantiruvchi taʼsirini kuchaytirish. Pedagogik psixologiya 19-a. ning 2yarmida vujudga kelgan. Eksperimental psixologiya tadqiqotchilari Pedagogik … Читать далее
PUERTO-RIKO (Puerto Rico) , Puerto-Riko Hamdoʻstligi (Commonwelth of Puerto Rico) — Vest-Indiyada Katta Antil o. lari arxipelagining sharqiy qismidagi Puerto-Riko, Vyekes, Kulebra va Mona o. larida joylashgan AQSH mulki. Mayd. 8,9 ming km2. Axrlisi 3,95 mln. kishi (2002). Maʼmuriy jihatdan 78 munitsipal okrug (district)ra boʻlinadi. Maʼmuriy markazi — San-Xuan sh. Davlat tuzumi. P.-R. AQSHga «erkin … Читать далее
PRIZMA (yun. prisma — qirqilgan, arralangan) — ikki yogi (P. ning asoslari) teng va parallel koʻpburchak, boshqa yoklari (P. ning yoklari) parallelogramm boʻlgan koʻpyoqlik. Parallelogrammlar Prizmaning har ikki asosi bilan umumiy tomonlarga ega boʻlishi ke-rak. Prizmani yoʻnaltiruvchisi koʻpburchak boʻlgan silindr deb qarash mumkin. Yon qirralari asosiga perpendikulyar boʻlgan Prizma toʻgʻri , aks holda ogʻma Prizma … Читать далее
PORTLEND — AQSHning shim.-gʻarbiy qismidagi shahar, Oregon shtati-da. Aholisi 529,1 ming kishi (2000). Uillamett daryosining Kolumbiya daryo-siga quyilish joyida, okeandan 170 km ichkaridagi port (okean kemalari ham kira oladi), chetga oʻrmon mahsulotlari va gʻalla chiqariladi. Transport yoʻllari tuguni. Aeroporti xalqaro ahamiyatga ega. Portlend — mamlakatning Tinch okean sohilidagi muhim sanoat va savdomoliya markazlaridan. Rangli va … Читать далее
PLASTIK OPERATSIYA — kishi organizmidagi shikastlangan biror aʼzoning shakli va funksiyasini qayta tiklash, tugʻma va hayotda orttirilgan nuqson, kamchiliklarni toʻgʻrilash. Plastik operatsiyada toʻqimalarning joyi oʻzgartiriladi, bemor gavdasining boshqa qis-midan olingan toʻqimalar koʻchirib oʻtkaziladi (autoplastika, autotrans-plantatsiya); bemorga boshqa odamdan (allotransplantatsiya) yoki hayvondan olingan toʻqimalar koʻchirib oʻtkazila-di; bemor toʻqimalariga, organizmiga yot, biroq unga beziyon materiallar (metall, plastmassa, … Читать далее