YORUGʻLIK OʻTKAZGICH — yorugʻlik energiyasini maʼlum masofaga yoʻnaltirib uzatuvchi qurilma. Metall b-n qoplangan, yaxshi silliqlangan, ichki sirti yorugʻlik nurini juda yaxshi kaytara oladigan silindr yoki konus shaklidagi naylardan iborat; ular, asosan spektrning koʻzga koʻrinadigan va infraqizil qismini oʻtkazadi. Optik tola (diametri 0,3 mm dan kichik Yorugʻlik oʻtkazgich) deb ataluvchi shaffof dielektriklardan yasalgan, sirtiga metall krplangan … Читать далее
GʻOʻZA SELEKSIYASI VA URUGʻCHILIGI INSTITUTI, G. S. Zaysev nomidagi Oʻzbekiston gʻoʻza seleksiyasi va urugʻchiligi ilmiy-ishlab chiqarish birlashmasi — Oʻrta Osiyodagi yirik ilmiy muassasa. Toshkent viloyati Qibray tumani Salor shaharchasida joylashgan. 1965-y. da mustaqil in-t sifatida tashkil etilgan (1922-y. da Turkiston seleksiya st-yasi, 1930—60 y. larda SoyuzNIXIning Markaziy seleksiya st-yasi, 1960—65 y. larda Soyuz NIXI filiali). … Читать далее
VLASOVA Nina Aleksandrovna (1930.5.5, Voronej viloyati, RF) — biolog-botanik. Oʻzbekistan FA akad. (2000), biol. fanlari d-ri (1975). Oʻrta Osiyo un-tining biol.-tuproqshunoslik f-tini tamomlagan (1951). Oʻzbekiston FA Oʻsimliklar eksperimental biol. si in-tida ilmiy xodim, katta ilmiy xodim (1957-82), paxta tolasining rivojlanish biol. si laboratoriyasi rahbari (1982—95). Ilmiy ishlari seleksiya maqsadlarida turli genomli guza navlarini embriologik, sitologik … Читать далее
VITEBSK VILOYATI — Belorussiyaning shim.-sharqidagi viloyat. 1938 i. 15 yanv. da tuzilgan. Vitebsk viloyatida 19 shahar va 26 shaharcha bor. Mayd. 40,1 ming km2. Aholisi 1434,7 ming kishi (1999), asosan beloruslar, shuningdek rus, ukrain, polyak, yahudiy va b. ham yashaydi Markazi — Vitebsk sh. Yer yuzasi asosan tekislik, qator tepalar va ular orasida botqoklashgan pastliklar … Читать далее
VITEBSK — Belorussiya Respublikasidagi shahar. Vitebsk vidoyatinint markazi. Gʻarbiy Dvina daryosining baland sohilida joylashgan. Gʻarbiy Dvina daryosidagi pristan. Yirik t. y. tuguni. Axolisi 361,8 ming kishi (1999). Vitebsk birinchi marta 1021-y. gi solnomalarda tilga olingan. Belorussiyaning Minsk va Gomel sh. laridan keyingi yirik sanoat markazi. Yengil sanoat yetakchi oʻrinda turadi. Toʻqimachilik sanoati korxonalari (paypoq-trikotaj f-kasi, … Читать далее
VILT (ing. to wilt — soʻlish) , oq palak, soʻlish — takomillashmagan zamburugʻlar qoʻzgʻatadigan oʻsimlik oʻtkazuvchi naylari kasalliklari (traxeomikozlar). Vertitsillyoz Vilt va fuzarioz Vilt turlari bor. Vertitsillyoz Viltni Verticillium dahliae Klebahn zamburugʻi qoʻzgʻatadi. Ikki pallali oʻsimliklarning qariyb 400 dan ortiq turini zararlaydi. Ayniqsa, Oʻzbekistonda koʻproq gʻoʻza, kamroq kunjut, dagʻal kanop, jut, zigʻir, baqalajon, qalampir, pomidor, … Читать далее
VISKOZA (lot. viscosus — yopishqoq) , sellyuloza ksantogenati — sellyulozani oʻyuvchi natriy (NaOH) eritmasi va uglerod sulfid bilan ishlab olinadigan modda. Toza Viskoza och sariq, goho qoʻngʻir va toʻq yashil rangda boʻladi. Viskoza eritmasining zichligi 20°da 1120 kg/m3. Tarkibi: 7—10% sellyuloza ksantogenati, 5,7% oʻyuvchi natriy, 82—85% suv. 1 kg tola olish uchun 12 — 14 … Читать далее
VOLOGDA — RF dagi shahar, Vologda viloyatining markazi. T. y. tuguni. Vologda daryosi boʻiidagi pristan. Axoliyey 290,6 ming kishi (1999). Shahar haqidagi dastlabki maʼlumotlar 1147-y. dan boshlab uchraydi. 16—17-a. larda yirik savdo-sotiq markazi boʻlgan. Sanoatining asosiy tarmogʻi mashinasozlik va metallsozlik. Oziq-ovqat sanoati korxonalari bor. Yengil sanoat ham katgagina oʻrin tutadi: zigʻir tola k-ti, tikuvchilik, poʻstin … Читать далее
BOLLS ASBOBI — paxta tolasining uzunligi oʻlchanadigan asbob. Ingliz ixtirochisi V. L. Bolls nomidan. Choʻzish apparati va undan olingan piltani lentaga boʻlib chiquvchi moslamadan iborat. Choʻzish apparatida 2 juft metall valik bor. Ostki valikka charm qoplangan. Valiklar bir-biriga prujina yordamida siqilib turadi. Paxta namunasidan 200—300 g tola ajratilib, 32 teng boʻlakka boʻlinadi va aralashtiriladi. Aralashmani … Читать далее
BIR YUZ SAKKIZ-F (108-F) oʻrta tolali gʻoʻza navi. Oʻzbekiston Paxtachilik i. t. in-tining Fargona tajriba st-yasida Kuk va 36M2 navlarini tabiiy duragaylash usuli bilan yaratilgan (L. V. Rumshevich, 1940). Uzbekistan, Ozarbayjon, Tojikiston, Turkmenistan, Qozogʻistonda r-nlashtirilgan (1947) va hozir ham katta maydonlarda ekiladi. Chet mamlakatlarda ham keng tarqalgan (Suriya, Xitoy, Eron, Afgoniston va b.). Tupi ixcham, … Читать далее